Учун масъуллар- лаборантлар Қорабаева Д., Эргашева Ю

Ўлчаш намуналари:

α
90^0	10,00	10,00
80^0	5,62	2,59
75^0	4,27	1,16
70^0	3,28	0,47
65^0	2,55	0,169
60^0	1,97	0,040
55^0	1,58	0,027
50^0	1,29	0,065
45^0	1,05	0,11
40^0	0S89	0,17
35^0	0,77	0,25
30^0	0,67	0,31
25^0	0,59	0,36
20^0	0,54	0,40
15^0	0.51	0,44
10^0	0,51	0,47

1-жадвал
λ –тушиш бурчаги; U₁ –кучланиш (a) –а ўлчашлар;
U₂ –кучланиш (a) –(в) ўлчашлар;
Тажрибани ўтказиш тартиби:
Лампани ёққандан кейин 5 минут ўтгач ўлчашларни бошланг (ёруғлик оқими стабиллашгандан сўнг)
Эслатма:
Тармоқдаги кучланиш ўзгарса лампадан чиқаётган ёруғлик оқими ўзгаради. Шу сабабли ўлчашларни тез амалга ошириш керак (имкони борича).
Баъзи –баъзида ёруғлик оқимини текшириб туринг.

a) 1-Ўлчаш. Қутубланиш вектори тушиш текислигига перпендикуляр.Оптик ўриндиқлар орасидаги бурчакни 160⁰ қилиб жойлаштиринг.Шиша ячейкани призма ўриндиғига шундай жойлаштирингки қуйидаги шартлар бажарилсин:

• 
  Ёруғлик нури тўла тушсин ва ячейка деворларидан шундай қайтсинки,натижада тасвир аниқ линза рамкаси (7) ўртасида ҳосил бўлсин.
  
• 
  U₁ (80⁰ ) кучланишни микровольметр ёрдамида ўлчанг ва ёзиб олинг.
  
• 
  Тушиш бурчаги ҳар доим оптик ўриндиқлар орасидаги бурчак ярмига тенг.
  
• 
  Оптик ўриндиқлар орасидаги бурчакни 10⁰ дан ўзгартириб бориб ҳар бир бурчак учун ўлчашларни такрорланг.
  

б) 2-Ўлчаш: Тушиш текислиги бўйлаб қутубланиш йўналиши.

• 
  Поляриодни 90⁰ қилиб жойлаштиринг, улар бир чизиқда бўлсин тирқиш кенглигини шундай танлаш керакки, милливольметр 10 милливольтметрни кўрсатсин (шишадан ясалган ячейка ўрнатилган ҳолда)
  
• 
  U₁ кучланишни а) ҳолдаги каби тушиш бурчагида ўлчанг.
  
• 
  Агар U₁ (λ) ўлчанаётган кучланиш 1 милливольдан кичик бўлса ўлчов диапозони 10^-4 га ўтказинг.
  

Натижалар ва уларни баҳолаш

Агар биз ўлчанган кучланишларни (3) тенгламага асосан амплитудавий боғланишларга алмаштирсак ва тушиш бурчаги функцияси сифатида қараб чиқсак 4-расмда кўрсатилган графикни оламиз.

4-расм

3-расм нисбатнинг λ тушиш бурчагига боғлиқлиги ўлчанган қийматлар (оқ доирачалар) ва назарий ҳисоблашлар (узлуксиз чизиқ)

1. 
   Тушиш текислигига перпендикуляр қутубланиш йўлини
   

( 2 ) Тушиш текислигини параллел қутбланиш йўналиши.
Назарий ҳисобланган эгри чизиқ узлуксиз чизиқ сифатид келтирилган назарий ҳисоблашлар учун (1) тенгламадаги бурчак қуйидаги тенгламадан қайтиш қонуни аниқланади (n= 1,53). Бундан кўринадики назарий ва тажриба йўли билан аниқланган натижалар ўзаро мос келади. Ўлчанган нуқталар назарий эгри чизиқдагидан бироз юқори. Бу ҳол ёруҳликнинг шиша пластинка орқа деворидан қайтиши туфайли содир бўади. Сувнинг синдириш кўрсаткичи (1,33) шиша пластинкаларидан (1,53) кичик ва шу сабабли кювета сув билан тўлдирилганнига қарамай бу қайтишни ўлчаш натижаларини йўққа чиқариш имконини бермайди.
Агар шиша ячейка синдириш кўрсаткичи мос бошқа суюқлик билан тўлдирилса, масала (CS₂) ёки бошқа аралашма билан,тажриба потенциаллари яхшиланиши мумкин.У ҳолда ёруғликни ютиш мақсадида шиша кювита ичида қора қоғозни жойлаштириш мумкин.