|
Тавсия қилинадиган, бироқ бажариш мутлақ зарур бўлмаган амаллар:
Дастлабки вакуум ва ҳаво ҳайдаш насосининг вентилидан фойдаланиб, идишнинг ичига ҳавони секин, то кейинги интенсивликнинг максимуми белгиланган ҳолатдан аниқ ўтмагунча киритинг.
Дастлабки вакуум ва ҳаво дамлаш насосининг манометри мос кўрсатишини қайд қилинг ва бу қийматларни ёзиб олинг.
Бу жараённи то ҳаво нормал босимга эришгунча да-вом эттиринг.
Ўлчаш намунаси 1 – жадвалда берилган бўлиб, ϑ=22 °C ва λ= 632,8 нм интер-ференсион максимумлар сони Z нисбий босим PD
Z
|
|
Z
|
|
1
|
40
|
19
|
930
|
2
|
100
|
18
|
880
|
3
|
150
|
17
|
830
|
4
|
190
|
16
|
780
|
5
|
240
|
15
|
730
|
6
|
290
|
14
|
680
|
7
|
340
|
13
|
630
|
8
|
390
|
12
|
580
|
9
|
440
|
11
|
530
|
10
|
480
|
10
|
480
|
11
|
530
|
9
|
430
|
12
|
580
|
8
|
390
|
13
|
630
|
7
|
330
|
14
|
680
|
6
|
290
|
15
|
730
|
5
|
230
|
16
|
780
|
4
|
190
|
17
|
820
|
3
|
140
|
18
|
870
|
2
|
80
|
19
|
920
|
1
|
20
|
Ҳисоблашлар ва хулосалар
Эслатма: газларда синдириш кўрсатгичи босим Р га чизиқли боғлиқ.
n(p) = n{p = 0) +— p , n{p = 0) = 1 (1) да
Шундай қилиб, кейинги ўлчаш натижалари бўйича ҳисоблаш учун қуйи-дагини ҳосил қиламиз:
(2)
Транспортабел камерадаги оптик йўл узунлиги d камеранинг геометрик узунлигига s ва синдириш кўрсатгичи газнинг
босимига боғлиқлигидан n(p) келиб чиқади. Камерадаги босимни P дан P+ΔP қийматгача ўзгартириш йўли билан биз оптик йўл узунлигини ўзгартирамиз.
n(p + p)-s - n(p)-s (3)
Камерадан ҳавони сўриб олиш жараёнида биз ярим шаффоф экранда интерференцион чизиқларнинг силжишини кузатишимиз мумкин. Дастлаб камерадаги босим атроф муҳитдаги босимдан P0 дан то P босимга эришгунча биз Z(P) боғланишни олишимиз мумкин. Максимумларнинг аниқ бир ҳолатга ўзгариши оптик йўл узунлиги ўзгаришига мос келади. Шундай қилиб, P босим билан босим оралиғидаги оптик йўл узунлигининг ўзгариши:
(4)
ва (4) да, биз қуйдагини оламиз
(5)
Бўндан
Ўлчанган миқдор камерадаги босим Р эмас, балки атроф-муҳит босими орасидаги фарқидир .
Ўлчаш натижаларидан фойдаланиб, биз қуйидаги
оғмани анилашимиз мумкин. 5- расмдан қуйидагини оламиз:
ва бўлгани учун, биз қуйидагини оламиз
Бу қийматни (1) га қўйсак, ҳавони синдириш кўрсатгичи учун n=1.00026 қийматни хостл қиламиз.
Нормал температура ва нормал босимда ( , температура ϑ=22 °C) ва лазер тўлқин узунлиги λ=632,8 нм да адабиётларда келтирилган n=1,000269.
5 - расм
8-Иш. ЎТГАН ЛАЗЕР НУРИ ЁРДАМИДА ГОЛОГРАММАНИ
ҲОСИЛ ҚИЛИШ
Тажриба мақсади
Ўтган нурларда голограммалар олиш.
Амплитудавий ва фазавий голограммалар ҳамда уларнинг фотокимёвий қайта ишланиши орасидаги фарқларни ўрганиш.
Ўтказувчи голограммаларни алмаштириш (ўзгартириш).
Ишлаш принципи
Фотографияда объектнинг тасвири фотоплёнкаларда муҳрланади. Голографияда эса объект сиртидан қайтган ёруғлик тўлқинлари сақланади. Плёнкада фақатгина ёруғлик тўлқини амплитудаси эмас, балки унинг фазаси ҳам сақланади. Натижада голограммада объектнинг фазодаги ҳар бир нуқтаси вазияти ёзилади. Голограммаларни олиш учун лазер нуридан фойдаланилади. Бунда лазер нури предметга тегишли (предметный) ва таянч нурларга бўлинади. Предметга (предметный) тегишли нур объектни ёритади. Объектдан қайтган нур плёнкада жуда майда ва кетма-кет келувчи интерференцион манзараларни ҳосил қилади. У ерда улар турли бурчакларда тушаётган таянч нур ва унга когерент бўлган кўзгудан қайтаётган нур билан қўшилишади. Бу интерференция натижасида объект билан ўхшаш бўлмаган ва унинг мавҳум тасвири бўлган бирор кетма-кетликка эга эмас қора доғлар ва спиралсимон ҳалқалардан иборат голограмма пайдо бўлади.
Голограммаларни тиклашда микроскопик кичик нақшлардан дифракцияланган ёруғлик нури қайтган нурга мос келади ва амалда объектдан қайтган дастлабки тўлқинлар билан мос тушади. Шундай қилиб, кузатувчи объектнинг уч ўлчовли тасвирини кўриш имкониятига эга бўлади.
Плёнкага фотокимёвий ишлов беришга боғлиқ равишда голограммаларнинг қуйидаги икки турини кўриш мумкин. Амплитудавий голограмма шакл-ланиш жараёнида ҳосил бўлган шаффоф ва кумуш доначалари билан қопланган шаффоф бўлмаган соҳалардан (секторлар) иборат бўлади.
Фазавий голограммаларда эса ҳосил бўлган қатлам уни очилтириш жараёнида ношаффофлигини йўқотади. Плёнкани очилтириш жараёни хусусиятларига боғлиқ ҳолда шакл тўғрисидаги ахборот синдириш кўрсаткичлари, қалинлик ва голограмма сиртидаги тўлқин ўркачи ўзгаришларида сақланади. Голограммалар тикланганда ёруғлик нури турли оптик ва геометрик йўллар билан шундай тарқалиши керакки, турли тўлқинлар оптик йўллари фарқи бир хил бўлиши керак. Бу ҳолда голограмма фаза бўйича модуляцияланган дейилади. Фазавий голограммаларда ёруғлик ютилиши содир бўлмаслигига асосан улар амплитудавий голограммаларга
нисбатан равшанроқ бўлади. Шу сабабли амалда фазавий голограммалардан фойдаланилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
