Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

 
Abstract: 
The article highlights the role of sports in the education of spiritually 
and physically healthy people, the role of sports today and the attention paid to young 
people, as well as the role of sports in the formation of personality. Physiological, 
anatomical and psychological approaches to personality formation are also discussed. 
Key words: 
physical culture and sports, physical culture, health, physiological 
and anatomical development, personality education, common sense. 
Yurtboshimiz tomonidan 2021 yil nomi “Yoshlarni qo‘llab quvvatlash va 
aholini salomatligini mustahkamlash yili” deb e’lon qilindi. Ma’lumki, mamlakatimiz 
aholisining 30 foizini 14 yoshdan 30 yoshgacha bo’lgan yigit-qizlar tashkil etadi. 
Ularning ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi uchun keng sharoit yaratilgan. Shu bilan 
birga, yoshlarning bo’sh vaqtini mazmunli o’tkazishni tashkil etish dolzarb 
masalalardan biri hisoblanadi. Yoshlar qanchalik ma’naviy hamda jismonan 
barkamol bo’lsa, turli yot illatlarga qarshi immuniteti ham shunchalik kuchli bo’ladi. 
Prezidentimizning yurtimiz bo’ylab yoshlarga e’tiborni kuchaytirish, ularni 

---

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
314 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
madaniyat, san’at, jismoniy tarbiya va sportga keng jalb etish ko’nikmalarini 
singdirish masalalariga qaratilgan yig’ilish o’tkazilgani bejiz emas. Shuningdek,
ma’naviy-ma’rifiy sohalardagi ishlarni yangi tizim asosida yo’lga qo’yish bo’yicha 5 
muhim tashabbusning ikkinchisi – yoshlarni jismoniy chiniqtirish, sport sohasidagi 
qobiliyatini namoyon qilishlari uchun zarur sharoitlar yaratishga yo’naltirilgani sport 
sohasiga qaratilgan yuksak e’tibordan dalolat beradi [1] . 
Sport faoliyati maksimal tezlik, kuch, chaqqonlikni o‘z gavdasini (har 
tomonlama idora qilish xususiyatlarini) tarkib toptirish vositalaridan biridir. Sportda 
biror razryad olish yoki rekord qo‘yish uchun maksimal darajada asab-mushak kuchi 
sarflashni yuqori tezlik va chaqqonlikni talab qiladi. Sport o‘zining bu kuchi bilan 
kishi faoliyatining boshqa turlaridan farqlanib turadi. Sport jarayonida shaxsning 
harakat malakalari yuksak darajada rivoj topadi. Shuningdek sportda shaxsning 
irodaviy va boshqa psixologik sifatlari takomillashadi. 
Sport odam yoshining ma’lum davrida katta ahamiyatga ega bo’lib, anotomiya, 
fiziologiya va psixologiya fanidan ravshanki, shaxsning o‘smirlik va yoshlik davri 
jismoniy qobiliyatni namoyon qilish uchun juda zarurdir. Shu bilan birgalikda bu 
yoki u davrida shaxsning psixologik xususiyatlarini tarbiyalash uchun ham keng 
imkoniyat tug‘iladi, chunki psixologik xususiyat va sifatlar jismoniy rivojlanish bilan 
bog‘liqdir [2]. 
Bu davrda yoshlarni sportning bilan shug‘ullantirishning mohiyati shundaki, 
agar o‘smir yoki bola sport bilan shug‘ullanish davrini yaxshi o‘tkazar ekan, unda 
yuksak jismoniy qobiliyat iroda va xarakter tarbiyalanadi, shuningdek dunyoqarash 
shakllanadi. Aksincha bola o‘sishning bu muhim davrida jismoniy harakatli 
o‘yinlaridan mahrum bo‘lar ekan yoki sport bilan shug‘ullanmas ekan, hayot 
jarayonida u har tomonlama yetuk odam bo‘lolmaydi. Demak, o‘sish jarayoni 
muayyan davrida sport bilan shug‘ullanish o‘smirda kelgusi hayot uchun eng muhim 
bo‘lgan jismoniy to‘liq: chaqqonlik, epchillik, botirlik, jismony go‘zallik va boshqa 
muhim sifatlarni tarbiyalaydi. Sportchi sportning u yoki bu turi bilan shug‘ullanar 

---