Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
479 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
yaratuvchiga muhtoj va barcha mavjudlikning yaratuvchisi qudratli Xudodir, deb 
ta’kidlaydi
74
.
Afsonalarga qaraganda, Xushang podshohligi 40 yil davom etadi. U butun 
olamga adolat o‘rnatadi. Insonning farovon yashashi uchun turli ixtirolarga qo‘l uradi. 
Toshdan temirni ajratishga muvaffaq bo‘ladi, temirdan bolta, arra va tesha yasattiradi. 
Ariqlar qazdirib cho‘lga suv chiqaradi. Insonlarni dehqonchilik sirlaridan voqif etadi. 
Olovni kashf etib, qishda “Sada” bayramiga asos soladi. Umri poyoniga yetgach, 
o‘g‘li Taxmurasga taxtni topshiradi. Taxmuras taxminan o‘ttiz yildan oshiq 
hukmronlik qiladi. Aksariyat kashfiyotlar uning davrida amalga oshiriladi. Eng 
avvalo u barcha hayvonlarni turlarga ajratib chiqadi va nom beradi. Qushlarni kuzatib 
ularning tilini o‘rganadi. Tovuq va xo‘rozni uy parrandasiga aylantirishga farmon 
beradi. Eng yirtqich devlar hukmdorini yengib, ularga jilov solib minib yuradi. 
“Devband Taxmuras” nomini olishi ham shundan. Undan so‘ng taxtni Jamshid 
egallaydi. Dostonda tilga olingan Jamshid– Eronda peshdodiylar sulolasining 
to‘rtinchi va eng mashhur hukmdoridir. U shox Taxmurasdan so‘ng taxminan 200 yil 
podshohlik qilgan
75
.
Oyna ixtiro qilgan hamda odamlarni hayvon terisiga o‘ranish o‘rniga 
gazmoldan tikilgan kiyim kiyishga o‘rgatgan. Davlat tuzumini tashkil etib, aholini 
tabaqalarga bo‘lgan. Bu mazhab va oyna quyoshu tabiatga bog‘liq ayshu ishrat bilan 
uyg‘unlashgan bir suratda ta’riflanadi. X1 asrdan boshlab, muarrixlar, solnomachilar 
shaxsning jamiyatdagi rolini boshqacha talqin qila boshladilar. “Avesto”dagi “Oltin 
davr” afsonasi qahramoni Jamshid-Yima (“Yasna”, 1X bo‘lim, 77bet)nomi bilan 
bog‘liq rivoyatbunga misol bo‘la oladi
76
.
74
Маллаев Р.К. Философско-эстетическая концепция Фирдавси в "Шахнаме". Душанбе. 2009. – С.72.
75
Qarang: O
’
sha asar. 
–
B.73. 
76
Qarang: Shomuhamedov Sh., Shohkitob va uning muallifi, T., 1992. 
–
B. 68. 

---