Uchinchi renessans: ilm-fan va ta’lim taraqqiyoti istiqbollari

“Uchinchi renessans: ilm-fan va 
ta’lim taraqqiyoti istiqbollari”
 
 
ISSN 2181-1784 
443 
w
www.oriens.uz
2021
 January
 
oynadir. Yaxshi do’st o’z vaqtida butun nuqsonlarni ko’rsatadi, maslahati va xatti-
harakati bilan bu kamchiliklarni yo’qotishga yordam qiladi. 
Insonda, deydi u, yaxshi va yomon mayllar mavjud bo’ladi va inson o’z 
xarakterini shakllantirib boradi, agar yaxshilik fazilati moyillik inson tabiatinig 
o’zallashtirsa, yomonlikka moyillik esa, uning xulqini tubanlashtiradi, ya’ni ma’naviy 
qashshoqlikka olib keladi. 
Ibn Sino o’sha davr hukmron idealogiyasi qarashlariga zid o’laroq ayollarning 
jamiyat va oiladagi tutgan o’rniga katta ahamiyat beradi. Uningcha ayollar hamma 
yerda erkakning munosib hamrohi bo’lishi bilan oila mustahkamligi hamda bolalarni 
tarbiyalashda uning eng yaqin yordamchisidir. 
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, Ibn Sinoning ta’lim-tarbiyaga oid fikr 
mulohazalari uning bizgacha yetib kelgan juda ko’p asarlari orasida tarqoq holda 
saqlanib qolgan. Agar qadimgi yunon faylasuflari Platon va Arastu o’sib kelayotgan 
avlod ta’lim-tarbiyasini davlat zimmasiga yuklagan, tarbiya jarayonidagi barcha zarur 
ishlarni davlat majburiyatiga ag’darib qo’ygan va bola tarbiyasi bilan shug’ullanish 
jamiyat va davlat manfaatlari uchun zarur va foydaliroq, deb ta’kidlab, bu tarzdagi 
qarashlari bilan tarbiyani ota-ona gardanidan soqit qilgan bo’lsalar, Ibn Sino bu 
vazifa birinchi galda oilaga taalluqli ekanini asoslab berishga urinadi. Bu albatta 
hozirgi kunda axloq falsafasining rivojida katta ahamiyatga ega. Ibn Sino ijodiga 
murojat etishning dolzarbligi shu bilan izohlanadiki, bugungi kunda hayotga 
borligicha qarash va uni jamiyat uchun to’g’ri talqin qilib berish muhim vazifa bo’lib 
kelmoqda.
Birinchidan, Ibn Sinoning falsafiy qarashlarini Sharq va G’arb faylasuflari 
chuqur o’rganib kelishmoqda. 
Ikkinchidan, Ibn Sinoning axloq to’g’risidagi va baxt-saodat sirlari 
to’g’risidagi falsafiy qarashlari islom falsafasining mavqiyiga ta’sir etmasdan 
qolmadi. 

---