Учебное пособие подготовлено на основе типовой программы дисциплины «Гидрология рек»

diffuzion nazariyasi.
Ushbu 
nazariyaga 1931- yilda N.I.Makkaveyev asos solgan

2.
Loyqa oqiziqlar harakatlanishning 
gravitatsion nazariyasi. 
Mazkur nazariyaning asoslari esa 1944- yilda M.A.Velikanov tomonidan 
ishlab chiqilgan. 
Shuningdek, ayni paytda, o‘zan oqimi dinamikasi va o‘zan 
jarayonlarini o‘rganishda quyidagi ikki ilmiy yo‘nalish vujudga keldi

1. 
Gidrodinamik nazariyaga
asoslangan yo‘nalish.
Ushbu ilmiy 
yo‘nalishning asosiy tamoyillari M.A.Velikanov, V.N.Goncharov va 
boshqalarning tadqiqotlarida o‘z aksini topgan. Ularning fikricha, 
daryolarda kechadigan o‘zan jarayonlari va o‘zan oqimi dinamikasi 
ulardagi suv sarfi va suvning oqish tezligining hosilasidir.
2. 
Gidromorfologik nazariyaga
asoslangan yo‘nalish.
Bu 
yo‘nalishga dastlab N.I.Makkaveyev va I.V.Popovlar asos solgan bo‘lsalar, 
keyinchalik R.S.Chalov, N.I.Alekseyevskiy va boshqalar tomonidan 
amalga oshirilgan tadqiqotlarda rivojlantirilgan. Bu ilmiy yo‘nalishdagilar 
o‘zan oqimi dinamikasi va o‘zan jarayonlarini suv oqimi bilan o‘zanning 
gidravlik elementlariga bog‘liq holda o‘rganadilar. 
Hozirgi kunda daryolar gidrologiyasining o‘zan jarayonlari va o‘zan 
oqimi dinamikasini o‘rganadigan qismi yuqorida qayd etilgan har ikki 

---

191 
ilmiy yo‘nalishning yutuqlaridan foydalangan holda rivojlanmoqda.
 
21.2. O‘zandagi suv oqimining gidrodinamik tahlili 
O‘zandagi suv oqimining gidrodinamik tahlilini quyidagi ikki 
yo‘nalishda amalga oshirish maqsadga muvofiq:
1.
Ochiq o‘zanlarda suv harakati rejimining turlariga bog‘liq holda. 
2.
Ochiq o‘zanlarda suv harakatining turlariga bog‘liq holda. 
Quyida o‘zandagi suv oqimining gidrodinamik tahlilini har ikki 
yo‘nalish bo‘yicha ko‘rib chiqamiz. 
Ma’lumki, barcha suyuqliklar, shu jumladan, ochiq o‘zanlarda 
oqayotgan suv ham quyidagi ikki xil rejimda harakat qiladi
