Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

32.2. Sózlerdiń mánisin túsindiriń.
Qushtobaqa – maskan –
Buy – basti – obida –
Dasht – qadamjoni –
Xira – moziy –
Pısıqlawısh
Is – háreketti orın, waqıt, sın, muǵdar – dáreje, sebep, maqset hám t.b. mánilerdi sıpatlaytuǵın ekinshi dárejeli aǵzaǵa pısıqlawısh deymiz.
Pısıqlawıshlar qayda? qayerde? qashan? qalay? qáytip? qansha? qansha ret? ne sebepten? nelikten? nege? ne ushın? ne qılsa? ne qılsaq? ne qılsada? ne qılǵan menen? hám t.b. sorawlarǵa juwap beredi. Mısalı: Kún kem – kemnen suwıta basladı.
Pısıqlawıshlar barlıq sóz shaqaplarınan jasala beredi. Mısalı: Sabaqtan keyin kitapxanaǵa bardım. Ayırım fakultetler eki mezgil oqıydı.
Pısıqlawıshlar dúzilisine qaray jay, qospa hám keńeytilgen pısıqlawısh bolıp 3ke bólinedi.



Pısıqlawıshtıń dúzilisine qaray túrleri

32.3. Kóp noqattıń ornına tiyisli sózlerdi qoyıń. Olardıń sorawların qoyıp, qanday pısıqlawısh ekenligin anıqlań.
… húrmetke bóleneseń,
Qoyshınıń qızı…, qolına urshıq aladı, … …, terek eki jawadı.
aǵash kesseń … kes, temir kesseń … kes, mıńdı …, birdiń atın bil, atıń …, shulǵısın … sóz, janǵa azıq.
Kerekli sózler:
Miynet etseń, uzın, qısqa, tanıǵansha, qoy kelgende, shappasa da, kún bir jawsa, jaqsı.
32.4. Berilgen tekstten pısıqlawıshlardı tabıń.
Jurtım tariyxın úyrenemen
Xojeli rayonı aymaǵındaǵı áyyemgi Mizdaxkan arxitekturalıq – arxeologiyalıq kompleksinde «Jurtım tariyxın úyrenemen» súreni astında «Tariyxtan saza beriwshi abat úlkeler» atamasında Jaslar aktsiyası ótkerildi.
Házirgi waqıtta respublikamız aymaǵında 4 mıńnan aslam áyyemgi dáwir tsivilizatsiyalarına tiyisli arxitektralıq hám mádeniy estelikler bar bolıp, sonnan bul tariyxıy – mádeniy esteliklerdi qorǵaw boyınsha mámleketimizde bir qatar jumıslar alıp barılmaqta.
Xojeli rayonı aymaǵında jaylasqan Mizdaxkan arxeologiyalıq – arxitekturalıq kompleksi b.e.sh. IV – b.e. XIV ásirlerine tiyisli bolıp, kompleks quramına Gáwir qala, Shamun – Nabi, Mazlumxan sulıw, Xalifa Erejep mavzoleyleri hám t.b. estelikler kiredi.
Arxeologiyalıq qazıw jumısları dawamında siyrek ushırasatugın ossuar qoyımshılıqlar, teńgeler, hár túrli úy – ruwzıgershilik buyımları, shiyshe úlken sheberlik penen altınnan islengen buyımlar tabılǵan.
Aspan astındaǵı muzey esaplanǵan Mizdaxkannıń tariyxın úyreniw, bul orınlardı abadanlastırıw, eń baslısı bul jerde turizmdi rawajlandırıw máselesi búgingi kúnimizdiń eń áhmiyetli máseleleriniń biri bolıp esaplanadı.
Sonday – aq aktsiyanı ótkeriwdegi tiykarǵı maqset – respublikamız jaslarınıń mánawiyatın jáne de joqarılatıw, dástúrlerimiz hám olardıń negizinde sáwlelengen mehir – muhabbat, milliy qádiriyatlarımızdı qádirlew, jaslar sanasına sińdiriw, úrp – ádetler, dástúrlerimizge bolǵan húrmet – izzetin arttırıwdan ibarat. («Qaraqalpaqstan jasları» gazetasınan).
32.5. Tapsırmalardı orınlań.
1. Ózlerińizdiń jasaytuǵın qalalarınızda (rayonıńızda, awılıńızda) qanday tariyxıy orınlar bar?
2. Olardıń tariyxın bilesiz be?
3. Ózlerińiz biletuǵın tariyxıy orınlar haqqında maǵlıwmat beriń. Tekst (maqala) jazıń.