Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Gápte pısıqlawıshtıń ornı
Anıqlawısh anıqlawshı aǵzanıń aldında keledi.
Bizler baxıtlı zamanda jasap atırmız.
Qalamızda sulıw jaylar salınıp atır.
Ekinshi semestr baslandı.
Oqıǵan adam kóp biledi.
Geyde anıqlawısh penen anıqlanıwshınıń ádettegi orın tártibi ózgeriwi de múmkin. Bul jaǵday kóbinese awızeki sóylewde, kórkem ádebiyat uslubında ushırasadı, yaǵnıy inversiyaǵa ushıraydı.
Sen kúlgende sesti qaldı búlbildiń,
Ámiwdi atlaǵan jollarıń seniń.
O – o dostım, usı bir japıraq qaǵazdı qansha kúttim sen, kóziń tórt bolǵansha kúttiń sen, bunı. (Sh.S. «Kóp edi ketken tırnalar»).
Pısıqlawıshlar tolıqlawısh hám anıqlawısh sıyaqlı ózi qatnasatuǵın pısıqlanıwshı sózdiń aldında turadı. Mısalı: Báhár kesh keldi.
Bul tuwra tártip sıpatında qáliplesken bolsa, orın pısıqlawıshlar kóbinese gáptiń basında:
Waqıt pısıqlawısh hár túrli orınlarda qollanıla beredi.
Inversiya pısıqlawıshta da ushırasadı. Bul awızeki sóylew tili konstruktsiyasında tásirli sóylewde, kórkem – belletristikalıq stilde kóbirek ushırasadı. Mısalı:
Tawlar sáwbetleser kól jaǵasında
Gúller sáwbetleser bulaq basında. (I.Yu.)
Kóz ushında al qızıl shuǵlalarǵa shomılıp kater kiyatır … (Sh.S.)
Ayaq qolı joq bir jap – jas jigittiń arbasın daǵırlatıp umtılǵan alamanǵa «posh – po – osh» dep tústi bir soldat. (Sh.S.)
33.2. Tekstti oqıp, gáp aǵzalarınıń orın tártibine itibar beriń hám sóylep beriń.
Dástanlar haqqında
Jaslardıń ruxıylıǵın kóteriwde folklorımızdıń úlken bir janrı dástanlardıń oǵada úlken áhmiyeti bar. Dástanlar xalqımızdıń basqa kórkem awızeki dóretpelerine qaraǵanda adam ómirin keń túrde qamtıytuǵını hámmemizge belgili. Onda qaharmannıń tuwılıwınan baslap erjetiwine deyingi waqıyalar, jeke xojalıq átirapındaǵı waqıyalardan basqa ellerdiń, ishki sırtqı jaǵdayları, tolıp atırǵan xalıq dástúrleri, qaharmanlardıń eline, xalqına degen muhabbatı, onıń ushın alıp barǵan gúresleri sóz etiledi.
Qaraqalpaq dástanları «Alpamıs», «Qoblan», «Sháryar», «Edige», «Máspatsha», «Qırıqqız»da jaslarımızǵa ideal bolatuǵın obrazlar dóretilgen. Xalqımızdıń kórkem awızeki dóretpelerinde dóretilgen bul tiplik qaharmanlar házirgi áwlad ushın batırlıqtıń, mártliktiń, hadallıqtıń, joqarı adamgershiliktiń eldi, xalıqtı súyiwshiliktiń, sulıwlıqtıń, gózzallıqtıń, aktuallılıq hám ádepliliktiń, doslıqtıń, shın mánisindegi muhabbattıń úlgilerin beredi.
Joqarıda atı atalǵan qaharmanlar hám olardıń atalmaǵanları da ótkendegi bir neshe áwlad ata – babalarımızdıń, analarımızdıń kámalǵa kelip jetik insan bolıwında, eń qádirli úlgisi, tárbiya alǵan mektebi bolǵan. Olardıń dástandaǵı altın sózleri menen is – háreketleri ómir boyınsha xalqımızdı jaqsılıqqa, ádillikke tárbiyalaǵanı gúmansız. Xalqımızdıń dana ulları tárepinen dóretilgen bul altın ǵáziyne házirgi hám keleshek áwladtıń ruxıy dúnyasın bayıtıwda olardı el, xalıq azamatı, shın mánisindegi insan bolıp tárbiyalanıwında úlken qural bolıp xızmet etedi.