Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Jay gáp hám onıń mánisine qaray túrleri
Jay gáp – bir yamasa bir neshe sózlerdiń sintaksislik baylanısınan dúziletuǵın sintaksislik birlik. 1) Olar tıyanaqlı oy – pikirdi bildiretuǵın gáplik belgige (predikativlikke) iye boladı:
2) eki ya bir bas aǵzanıń tiykarınan dúziledi.
3) ózine tán gáplik intonatsiyası boladı.
Báhár keldi. Hámme jerde awıl diyqanları egiske kiristi.
Jay gápler qurılısı boyınsha eki bas aǵzalı hám bir bas aǵzalı bolıp ekige bólinedi.
Eki bas aǵzanıń quramınan dúzilse eki bas aǵzalı, bir bas aǵzanıń quramınan dúzilse bir bas aǵzalı gáp boladı.
Jaz baslandı. Miyweler pisti – eki bas aǵzalı gápler.
Dút toǵay. Qapırıq ıssı – bir bas aǵzalı gápler.
Jay gápler bas hám ekinshi dárejeli aǵzalardıń qatnasına qaray keńeytilgen hám keńeytilmegen gáp túrinde keledi.
Tek bas aǵzalardan dúzilgen gáp keńeytilmegen jay gáp dep ataladı.
Al ekinshi dárejeli aǵzalar menen kelgen gápler keńeytilgen jay gápler dep ataladı.
1. Qońıraw qaǵıldı. Sabaq baslandı – keńeytilmegen gápler.
2. Studentlerdiń barlıǵı da tolıǵı menen tánepiske shıqtı.
Studentler sabaq tamam bolǵan soń úyli – úyine tarqastı – keńeytilgen gápler.
28.5. Tekstti oqıń. Jay gáplerdiń baylanısın anıqlań.
–Tilekke qarsı, sen qanday qızıqlı gúrriń jazıwıń múmkin ekenin túsinbey atırsań – dedi Trip ólpeń dawıs penen tómen qarap otırıp hám sózin dawamladı: Qızdıń sulıwlıǵın táriyplewiń múmkin, haqıyqıy muhabbat haqqında jazıwıń múmkin. Bunı qalay islewdi óziń jaqsı bileseń. Isenimim kámil, sen bul gúrrińnen on bes dollar islewiń múmkin, al saǵan barı – joǵı tórt dollarǵa túsedi».
–Miss Lowri, – dep aytqanlarınan azda bolsa tásirlenip ólpeń dawıs penen basladım: ómir hámmemiz ushın da awır. Hámme waqıtta da birinshi muhabbatımız benen hátteki, súygenimiz benen turmıs qura bermeymiz. Lekin, hár qaysı tańlaǵan jolda da baxıtqa erisiw múmkinshiligi boladı. Ózińiz ayttıńız - ǵo Mister Dodd sizdi jaqsı kóredi eken, siz de oǵan biyparıq emes shıǵarsız?! Siz onıń menen baxıtlı bolıwıńızǵa meniń isenimim kámil». («Qaraqalpaq ádebiyatı» gazetasınan)
Terminlerdi salıstırıń