Учебное пособие по предмету «Каракалпакский язык» написано и утверждено на основе учебного плана и рабочей программы. Учебное пособие предназначено для студентов высших учебных заведений, обучающихся по специальности на узбекском языке

Sasıq gewrek. Apiaceae tuqımlasına kiretuǵın kóp jıllıq, kamedli ósimlik. Ósimlik tamırınan jelim – smola alınadı. Ilimiy medicinada ósimliktiń tamır paqalı paydalanıladı. Xalıq meditsinasında jelim – smoladan tamır tartıw, ókpe ragi, kókjótelge, tis awırǵanda, nerv keselliklerin emlewde hám qurtlardı túsiriwde dári maqsetinde isletiledi. Ósimlik quramında 50 – 70% smola, 12 – 35% ósimlik shiresi (kamed), 3 – 6% efir mayı hám basqa da zatlar bar.
Juwmaq retinde usılardı aytıp ótiw kerek, Qaraqalpaqstannıń aymaǵı tábiyǵıy ósetuǵın dárilik ósimliklerge bay bolıp, olardan aqılǵa muwapıq paydalanıw zárúr. Bunday dárilik ósimliklerdiń joǵalıp ketiwine jol qoymasaq ǵana kelesi áwlad ushın tábiyattıń biybaha ǵáziynesin saqlap qalǵan bolamız. («Ustaz jolı» gazetasınan).
Sintaksis
Sintaksis – grammatikanıń bir bólimi.
Sintaksis – grek sózi, ol dúziw, dúzilis degen mánini bildiredi.
Sintaksis morfologiya menen tıǵız baylanıslı úyreniledi. Ekewiniń birligi grammatikanı dúzedi.
Sózlerdiń sintaksislik baylanısı arqalı dúziletuǵın sóz dizbegi, gáp hám tekst sintaksiste úyreniledi.
Sózlerdiń baylanısı arqalı dúziletuǵın sóz dizbegi, gáp hám teksttiń dúzilisi hám mánileri úyreniletuǵın grammatikanıń bir bólimine sintaksis dep ataladı.
Sózler sintaksislik baylanısqa túsiw arqalı sintaksislik birlikler – sóz dizbegi, gáp hám tekstti dúzedi.
Máselen:
Studenttiń kitabı,
Institut imaratı
Kompyuter xanası
sıyaqlı sózlerdiń baylanısı arqalı sóz dizbekleri dizilip kelgen. Bul sózler belgili grammatikalıq qurallar arqalı baylanıslı sol sózlerdiń arasında sintaksislik mánilerdi bildirip kelgen.
Bundaǵı studenttiń kitabı sóz dizbegi zatlıq mánini bildirip, baylanıstırıwshı qural iyelik sepligi.
Sintaksislik baylanıs jay hám qospa gáplerdiń quramında da baylanıstırıwshılıq xızmet atqarıp, mánilik qatnaslardı payda etedi. Mısalı:
1. Bizler imtixan tapsırdıq.
2. Barlıǵımız imtixandı jaqsı bahalarǵa tapsırıp, awıllarımızǵa qayttıq.
Bundaǵı 1 – gáp jay gáp. Bundaǵı baslawısh hám bayanlawısh betlik qosımtalar arqalı sintaksislik baylanısqa túsken. 2 – gáp qospa gáp. Ol eki jay gápten dúzilip, studentlerdiń imtixan tapsırıp, awılǵa qaytqanlıǵın xabarlap tur.
Demek, sózlerdiń sintaksislik baylanısı arqalı sóz dizbegi jay gáp, qospa gáp tekst sintaksisi dúziledi.