Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных



Download 3,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/140
Sana01.01.2022
Hajmi3,76 Mb.
#298573
TuriУчебное пособие
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   140
Bog'liq
YO2lZEUihCgZ4zIws6BXiqqE2CnQeZILj7tErpVR

 
 
 


 
117 
8.1.3 Namlikni o‘lchash 
 
Kimyo-texnologiya,    qishloq    xo‘jalik    va    chorvachilik    mahsulotlarini  
hamda  ishlab    chiqarish    xonalarining    namligini    bilish    (misol    uchun  
to‘qimachilik kombinatlarida) muhim ahamiyatga ega. 
Materiallarning namligi uning massa birligidagi absolyut yoki nisbiy namligi 
bilan  belgilanadi.  Jismning  absolyut  namligi  deb  uning  birlik  massasidagi  
suv bug‘lari  massasiga  va  nisbiy  namlik  deb  absolyut  namlikni  bo‘linishi  
mumkin bo‘lgan eng katta namlik nisbatiga aytiladi. 
Namlik  o‘lchovi    asboblar    elektr    o‘tkazuvchanlik    (konduktometrik),  
elektrik  singdiruvchanlik    (dielkometrik)    va    yordamchi    moddalarning    elektr  
va  mexanik parametrlarini o‘lchash asosida quriladi. 
Havoning    absolyut    va    nisbiy    namligini    o‘lchashda    ko‘p    hollarda  
yarimo‘tkazgichli  litiy  xlorid  o‘zgartgichdan  foydalaniladi.    U    himoyalovchi 
plenka(parda) bilan qoplangan termorezistorlardan iborat. 
Termorezistorlar  ustiga  litiy  xloridning  to‘yingan  eritmasi  shimdirilgan 
shisha tolali vtulka o‘rnatilgan. Vtulkaning ustiga kumush yoki platina o‘tkazgich 
o‘rnatilgan.    O‘zgartgich    havo    kirishi    mumkin    bo‘lgan    korpusga  
joylashtirilgan bo‘ladi. 
O‘zgartgich quyidagicha ishlaydi.  Ma’lum haroratda litiy eritmasi havoning 
namligini    so‘radi.    O‘tkazgichdan    elektr    toki    o‘tganda    litiy    xloridning  
harorati  oshadi  va  u  kristallanib  o‘tkazuvchanligi  kamayadi.  Xlorid  litiyni 
o‘tkazuvchanligi kamayishi oqibatida atrof muhitdan namlikni tortib olishiga olib 
keladi. 
Binobarin    litiy    xloridning    va    uning    ichidagi    namligiga    to‘g‘ridan-
to‘g‘ri  bog‘liq    bo‘ladi.    Termorezistorlar    qarshiligini    o‘lchash    uchun  
o‘zgarmas  tok kompensatorlaridan foydalaniladi. 
Sochiluvchan    massalar    misol    uchun    bug‘doy,    sholi,    dorivorlar,  
kimyoviy  moddalar    namligini    o‘lchash    uchun    elektrostatik    o‘zgartgichlar  
asosida    nam  o‘lchagichlar    ishlab    chiqarilgan.    Sochiluvchan    material  
namunasi    silndrsimon  elektrodlar    orasiga    solinadi.    Elektrodlar    orasidagi  
dielektrik   singdiruvchanlik o‘zgaradi va o‘zgaruvchan tok ko‘prik muvozanatini 


 
118 
buzadi.  Ko‘prik  chiqishidagi  kuchlanish    dielektrik      singdiruvchanlikka,    ya’ni  
namuna    namligiga    proporsional  bo‘ladi.    Shuning    uchun    asbob  
o‘lchanayotgan  har  bir  sochiluvchan  massa  turiga qarab darajalanadi. 
Hozirgi vaqtda tuproq va boshqa sochiluvchan materiallar namligini uzluksiz 
o‘lchash    uchun    radioizotop    nam    o‘lchagichlar    qo‘llaniladi.    Radioizotop  
manbai  sifatida    plutoniy-berilliy    birikmalar,    qabul    qiluvchi    uskuna    sifatida  
sekinlashgan neytron hisoblagichlari qo‘llaniladi. 
Radioizotop    nam    o‘lchagichlar    bilan    tuproq,    havo    va    turli  
sochiluvchan  materiallar    namligini    1    dan    100  %    diapazongacha,    0,5  %  
xatolik  bilan  o‘lchash mumkin. 
Oxirgi    vaqtda    o‘ta    yuqori    chastotali    nam    o‘lchagichlardan    ham 
foydalanilmoqda. 

Download 3,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish