У збеки стон респ убликаси о лий ва урта махсус таълим вазирлиги



Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/181
Sana06.07.2022
Hajmi6,22 Mb.
#749501
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   181
Bog'liq
Маркетинг асослари. Ғуломов С.С

2.11. 
Маркетинг тадкикот 
режаси ни 
амалга ошириш
42


Бозор потенциал ва мавжуд булган хамма харидор­
лар, маълум бир махсулот ёки хизматларнинг йотин- 
дисидир.
Аник, бир махсулотни таклиф кдлувчи ёки махсу­
лот урнини босувчи уюшма.
М у \и т б о ски члари
Бутун жа.\он 
Худудий 
М амлакат 
Х аридор 
Т ум ан
С о т у в н и н г у м ум ий \а ж м и
Т а р м о к д аги сотув \а ж м и
К о м п ан и я сотув цажми 
Т о в ар хи лм а-х и л л и ги
Т о в ар к о н ью н кту р аси
Т о в ар кон ью н к ту р аси
б и р л и ги
Т о в ар б о ск и чл ар и
К.иск,а м уддатли У рта м уддатли У зо к муддатли 
■*
--------- Д ав р и й 6оск,ич -------- ►
2.9. раем. Талабнинг 90 турдаги улчами
Хамма махсулот сотувчилар ёки хизмат йигиндиси 
Хисобланади. Маълум бир махсулотга ёки хизматдан 
фойда олиш га кизик^ан харидорлар йигиндисига бо­
зор деб аталади. Маълум бир махсулот ёки хизматдан 
фойда олиш унда фойдаланиш га к,изикувчан харидор- 
ларнинг йигиндиси ихтисослаштирилган бозор дейи- 
лади.
Ф ирм а уз харакатини йуналтиришга келиш ган их- 
тисослаш маган бозорнинг бир к^исми макрадли бозор 
деб айтилади.
Маълум бир махсулотга ёки хизматга эгалик кдлув- 
чи харидорларнинг йигиндиси хизмат курсатувчи бо­
зор деб номланади.
43


Одатда махсулотлар бозорнинг эхтиёж бахрсига учта 
нукгаи назардан кдралади: бозор эхтиёжлари мажмуи 
нуктаи назаридан, м интакавий бозор эхтиёжи, бозор 
Кисмидаги хаки^ий сотиш (2.10. раем).
2.12. Кундалик бозор эхтиёжини улчаш
Сотиб олишга асосланган 
усуллар
Фаолият
Сотиб олмок,чилар
Истеъмолчи макрадларини урганиш 
Савдо ход и м ларининг ф икрларини 
умумлаш тириш 
Э ксперт бахрлаши
Сотиб олаяптилар
Синовли маркетинг
Сотиб олиш ди
Вакт к,аторлари тадлили 
Олга борувчи индикаторлар 
С отиш нинг статистик таэушли
2.10. раем. Сотишни башорат к,илишнинг асосий усуллари.
Олдиндан билиш нинг турлари ва асосий усуллари.
Келажак эхтиёжлар бахоси, таклифлар асосида со­
тиб олувчининг бир к,атор ш артларининг бажарилиши 
келажакда олдиндан билиш усули билан амалга ош и- 
рилади.
Эхтиёж маълумотларини тузишда босдичли бажа- 
риладиган иш тартибидан фойдаланилади.
Компаниянинг атроф-мухит хакдцаги дастлабки маъ­
лумотлари, сунгра тармок, маълумотлари ва энг охири 
ком паниянинг эхтиёжий маълумотлари.
Харидор харакатларининг олдиндан билиш нинг бир 
усули истеъмолчиларнинг еаволларга берган жавоби, 
харидорлар суровлари асосида кузлаган мак,садлари 
урганилади.
Харидорлардан кузланган аник, макрадлар акс эт- 
ган суров кимматбахо суровдир.
Агар сухбатлар давомида харидорлардан исталган 
жавоблар самара бермаса, унда ком пания эхтиёжини 
олдиндан билиш иш ларини бажариш и мумкин. Яъни 
савдо ходимларидан олинган маълумотлар асосида. К ри­
да буйича узининг бозордаги эхтиёж молларини бахо­
лаш учун уюшма уз сотувчиларидан суровлар утказа- 
ди, кейин эса алохида эхтиёжлар гурухини таклиф 
к,илади.
44


Улар ф икр алмашишади ва жамоа бах,осини ишлаб 
читали ёки уюш манинг тахдил гурухи уртача бахони 
киритади. Ш у билан бирга бах,о ва таклифларини асос- 
лашади ва уларни ую ш манинг тахдил гурухига урга­
ниш учун беришади. Ш ундан сунг навбатдаги бахолар- 
ни тайёрлаш боскичи бошланади.
Агар харидорлар узларининг харид режалари устида 
диктат билан шугулланмас экан бундай харидорлар 
узларига эксперт гурухларини жалб кила олмайди, б а\о 
эса иш ончли булмайди.
Пухта рок, \исоб учун маркетинг узок, муддатли (1 
йилдан — 5 йилгача), урта муддатли (1 йилдан 3 йил- 
гача) ва киска муддатли (1 йил) башоратларга ажра- 
тилади.
Узок, муддатли башорат кичик бизнесда янги мах­
сулот ассортименти буйича ишлаб чикилади ва у янги 
бозор пештахталарини эгаллаш, инвестиция ва марке­
тинг стратегиясидаги янги ечимлар билан боглик, була­
ди. u
Урта ва киска муддатли маълумотлар маркетинг так- 
тикасида махсулот ва материалга, ишчи ресурсларига, 
молияга, ишлаб чикариш режасига богл и к
М аркетинг мутахассислари иш билармонликда мар­
кетингни режалаш тириш ни маълумотларда куришади.
А. Хоскинг фикрича, узок муддатли режалашти­
риш куйидагича мулжалланади: эхтиёж таш ки омил- 
лар асосида аникданади, иктисодиётнинг узгариши, 
ижтимоий технологик мухит. М аркетинг уюшма ком- 
плексидан куриниб турибдики, узок муддатли маъ- 
лумотда режа маълумотдан илгарилаб туриши асоси­
да узларининг режаларини тузишади. Бундан олдин 
эхтиёж хрлатидан келиб чикиб статистик тахдиллар 
кулланилади.
Илгариги эхтиёж даражаси орасидаги алокани ва 
натиж ани келтириб чикарган сабаблар урганилиб, 
келгусида эхтиёж даражасига богликдик олдиндан 
белгиланади. Вактинчалик тахдил каторлари олдинги 
э^гиёж даражасини 4 га булади: тренд, цикл, мав- 
сум.
Ш ериклар эхтиёж маълумотларини тузиш учун бу 
таркиб кейинчалик кайта куриб чикиш ни уз ичига ола­
ди. У зок муддатли жиддий демографик холатлардаги 
узгаришлар асосини эхдиёжнинг усиши ёки пасайиш и 
тенденцияси мулкчилик ва технологияда тренд деб ата­
лади.
45


К.иск,а эхтиёж курсаткичлари урта давомийликдаги 
тебраниш ларининг умумицтисодий ва ракобатчилик 
ф аолияти турини курсатади.
Цикл таркибида урта муддатли баш орат мушкул. 
Циклли тебраниш ларнинг доимий эмаслигини кузда 
тутган холда х,ам олдиндан айтиш кийин.
М авсумийлик йил давомида эхтиёжнинг узгариш 
Коидаларини курсатади.
Мавсум терими \а р соатда, хар хафтада, хар ойда 
ва хар чоракда такрорланадиган эхтиёж тузилиш ини 
курсатади.
Муддатли таркиб об-^аво билан, байрамлар ва урф- 
одатлар билан боглик, булиши мумкин. Мавсумий тузи- 
лиш к,иск,а муддатли эхтиёжни олдиндан айтиш га асос 
булиб хизмат килади.
Харидорларнинг акд бовар к,илмайдиган харакати 
ва к,арорлари, иш таш лаш лар, табиий офатлар, ер 
Кимирлашлар, ёнгинлар, жамият тартибининг бузиш- 
лари ва бошкалар тасаввур к,илинмаган холатлар ва 
бош ка вок,еалар тушунчаси билан бирлаш тирилган. 
Эхтиёжни олдиндан айтишда куп у юш мал ар бир ёки 
бир неча барвак,т индикаторлар асосидаги йуналишда 
узгарадиган, уюшма эхтиёжи даражасига мос келади­
ган к,аторларда харакат к,илишади.
Эхтиёж ва бир-бирига таъсир этувчи аник, омил- 
ларни юзага чик,ариш учун кулланиладиган статистик 
тадбирлар йигиндиси талабнинг статистик тахдилини 
курсатади.
Уюшма маълумотига биноан маркетинг тизими ёрда­
мида йигалган маълумотлар пухта тахдил к,илиниши 
керак.
Баъзи менежерларга олинган маълумотлар булади. 
Куллашда уларнинг муаммоларини аникдаш ва хал 
этищца ёрдам керак. М аълумотлар замонавий статис­
ти к усуллар билан маълумотлар йигм асининг тула ва 
ишончли эканини аникдаш мак,садида тахдил кили­
нади. Лекин маълумот оптимал карорлар кабул килиш 
учун кулланмагунча маълум кимматга эга булмайди.
Барча йигилган маълумот уз вактида менеджерга 
етказилиш и керак.
46


Ф ирм анинг харидорини, унинг ракрбатчиеи ёки хдм- 
корини тушуниш учун \е ч кандай бозор иш чиси м арке­
тинг тадкикотлари тизим исиз (2.11. раем) иш лай олмай- 
ди.
М аркетинг тадкикотларга суянса иш юритувчилар 
юкори малакали тадкикотчиларни жал б этиш лари мум­
кин.
Куйидаги 2.12. раемда маркетинг тадкикотлар тизи­
м ининг иж тимоий-иктисодий ва табиий мух,ити кел­
тирилган.

Download 6,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   181




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish