U. X. Safarov, N. M. Karakulov

1.2. Jahon siyosiy kartasining shakllanish davrlari 
Zamonaviy siyosiy karta shakllanishida o‘z xususiyatlariga ega bo‘lgan to‘rt 
tarixiy davr katta ahamiyatga ega. Har bir davr bir-biridan insoniyat uchun muhim 
ahamiyatga ega bo‘lgan iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy-madaniy jarayonlarga boyligi 
bilan ajralib turadi. Bular quyidagilar: 
1. Qadimiy davr. 
2. O‘rta asrlar davri. 
3. Yangi davr. 
4. Eng yangi davr. 
Qadimiy davr
insoniyat tarixi boshlangandan to eramizning V asrlarigacha 
bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi. Ma’lumki, yer yuzida ilk insonlarning paydo 
bo‘lishi davri va holati haqida ko‘plab taxminlar mavjud. Mavzuda aynan kishilik 
jamiyati taraqqiyoti haqida fikrlarni tahlil qilmagan holda, ilmiy manbalarga 
tayanib, bundan taxminan eramizdan avvalgi besh ming yilliklar avval ular yerning 

---

10 
quruqlik qismida deyarli tarqalib, ilk oykumena
1
hududlari hosil qilganliklari 
haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lish mumkin. Arxeologik qazishmalar ilk ongli 
insonlar Sharqiy Afrikada hududida 200 ming yilliklar oldin paydo bo‘lganini 
ko‘rsatadi. 100 ming yilliklar avval ular butun Afrika qit’asi bo‘ylab tarqalgan 
bo‘lsalar, 70 ming yillar avval Osiyo, 40 ming yillar avval Yevropa, Avstraliya va 
Yangi Gvineya, 15 ming yillar avval esa Amerika hududlariga migratsiya 
qilganlar.
Ilk mehnat taqsimotining (dehqonchilik va chorvachilikning sohalarining 
mustaqil tarmoq sifatida rivojlanishi) yuz berishi bilan qulay tabiiy sharoit, boy 
tabiiy resurslarga ega bo‘lgan hududlarda eramizdan avvalgi taxminan uch ming 
yillar avval yer yuzining qator mintaqalarida birinchi shaharlar paydo bo‘la 
boshladi. Ular orasida Ossuriya, Bobil, Qadimgi Misr, Finikiya, Tsinlar imperiyasi, 
atsteklar, mayyalar, inklar kabi davlatlar paydo bo‘ldi.