U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

9-chizma. Iste’molchi tanlovining befarqlik egri chiziqlaridagi joylashuvi
A nuqtada iste’molchi ehtiyojlarining qondirilishi maksimumlashadi, chunki 
bu nuqta ehtiyojlarning maksimal qondirilishini ta’minlovchi tovar va xizmatlar 
to‘plami eng ko‘p qoniqish beruvchi befarqlik egri chizig‘ining budjet chizig‘i 
bilan kesishgan joyida yotadi. Demak, naflilik sub’ektning tovar iste’molidan 
olgan qoniqishini bildiradi. Iqtisodiy tahlilda naflilik iste’molchi tovarlar va 
xizmatlar to‘plamiga har xil baho bergan paytda uning afzal ko‘rishini tasvirlashda 
qo‘llaniladi.
Naflilik funksiyasi ma’lum miqdordagi tovarlarga boshqa bir miqdordagi 
taqqoslashni bildiradi va afzal ko‘rish xususida befarqlik egri chiziq xaritasi bergan 
ma’lumotning xuddi o‘zini beradi. Naflilikni mutlaq ko‘rsatkichlarda o‘lchashning 
ahamiyati bo‘lmay, iste’molchi tanlovini naflilik darajasining ketma-ket joylashuvi 
bilan izohlash mumkin. Bir to‘plamdagi tovarlar nafliligi boshqasidan qay darajada 
afzalligini ko‘rsatib berish mumkin emas. 
10-jadval 
Naflilik umumiy darajasining turli miqdorlaridagi befarqlik to‘plamlari 
O 
K 
U=OK 
5 
10 
2,5 
5 
2,5 
10 
25 
25 
25 
5 
10 
2,5 
20 
10 
5 
20 
2,5 
50 
50 
50 
50 
10 
5 
20 
10 
20 
5 
100 
100 
100 

---

88 
Naflilik 
funksiyasi 
iste’mol qilinayotgan tovarlardan olinayotgan 
naflilikning hosilasini ifodalaydi: 
U(O,K) = OK
. 
SHu funksiya asosida naflilikning umumiy darajasi 25, 50 va 100 birlikka 
teng bo‘lgan befarqlik to‘plamlari jadvalini tuzib olamiz (10-jadval). 
Jadval ma’lumotlari asosida naflilik darajasi turlicha bo‘lgan befarqlik egri 
chiziqlarini hosil qilamiz (11-chizma): 
O 
U=100
U=50
U=25
K