U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

3-chizma. Befarqlik kartasi 

---

83 
Befarqlik egri chiziqlari kesishmaydi. Buni isbotlash uchun M nuqtada 
kesishgan I
1
va I
2
befarqlik egri chiziqlari ifodalangan 4-chizmani keltiramiz. 
V I
2
I
1 

M 

R 

X 
A 
4-chizma. Befarqlik egri chiziqlari kesishmasligining isbotlanishi 
M va R nuqtalari I
1
egri chizig‘ida joylashganligi uchun iste’molchi ularning 
birortasini afzal ko‘ra olmaydi. M va X nuqtalari I
2
egri chizig‘ida joylashganligi 
uchun iste’molchi bularga ham bir xil munosabatda yondoshadi. Natijada 
iste’molchi R va X to‘plamlariga ham befarq bo‘lishi lozim. Biroq, amalda bunday 
bo‘lishi mumkin emas, chunki R to‘plami o‘z tarkibiga ko‘proq A va V tovarlarni 
olgani uchun X to‘plamiga nisbatan afzalroq hisoblanadi.
Ehtiyojlarning har bir darajasiga ko‘ra cheksiz befarqlik egri chizig‘i mavjud 
bo‘lishi mumkin. Biz sodda ko‘rinishda faqat 3ta egri chiziqni ifodaladik. Bu 3ta 
egri chiziq tovarlar to‘plamining ranjirovkasi (tartibini) ta’minlaydi. Ranjirlash 
to‘plamlarni eng yuqori darajadagi afzalidan eng kam afzallikka ega bo‘lgani 
tomon tartibda qo‘yib chiqadi. Biroq, bu tartib bir to‘plamning boshqa biridan 
nechog‘liq afzalligini ko‘rsatib bera olmaydi.
 
2. Iste’molchi budjetining cheklanganligi 
 
Iste’molchi xatti-harakatini tushunishda budjetning chegaralanganligi 
muhim ahamiyat kasb etadi. Budjet chegaralanganligining tanlovga ta’sirini misol 
yordamida ko‘rib chiqamiz. 
Talabaning stipendiyasi 10000 so‘m bo‘lib, u bu pulga 2 xil tovar – oziq-
ovqat (O) va kiyim (K) sotib olishi mumkin. Bu tovarlar birligi narxini R
o 
va R
k
deb belgilasak,
1) ovqatlanish uchun sarflangan pul miqdori (PM
o
): 

---

84