U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

b) turg’un iqtisodiyot 
Yalpi 
invеstitsiyalar 
Yil
boshiga
YAMMning yillik hajmi
Yil oxiriga
d) qisqarayotgan iqtisodiyot 
Yalpi 
invеstitsiyalar 
Yil
boshiga
YaMMning yillik hajmi
Yil oxiriga
5-chizma. Yalpi investitsiya hamda amortizatsiya nisbati o‘zgarishining 
iqtisodiyotga ta’siri. 
Sof invеstitsiyalar 
Amortizatsiya 
Istе’mol va davlat 
sarflari 
 
Kapital 
hajmi 
Kapital hajmi 
Amortizatsiya 
Istе’mol va davlat 
sarflari 
Kapital hajmi 
Kapital hajmi 
Amortizatsiya 
 
Р
Istе’mol va davlat 
sarflari 
Kapital hajmi 
Kapital hajmi 

---

164 
Chizmadan ko‘rinadiki, yalpi investitsiyalar tarkibida sof investitsiyalar 
hajmining ahamiyatli darajada bo‘lishi yil oxirida kapital hajmining o‘sishiga 
hamda, pirovardida iqtisodiyotning o‘sishiga olib keladi. Turg‘un iqtisodiyot 
sharoitida esa yalpi investitsiyalar faqat amortizatsiya ajratmalari, ya’ni iste’mol 
qilingan kapitalni qoplash fondi hajmiga teng bo‘lib, yil oxirida kapital miqdori 
o‘zgarmay qoladi. YAlpi investitsiyalarning iste’mol qilingan kapitalni qoplash 
fondi hajmidan ham oz bo‘lishi yil oxirida kapital miqdorining qisqarishiga va, 
buning oqibatida, iqtisodiyot ko‘rsatkichlarining pasayib ketishiga olib keladi. 
 
4. Jamg‘arma va investitsiya o‘rtasidagi muvozanatni ta’minlash 
muammolari 
Jamg‘arma va investitsiya o‘rtasidagi makroiqtisodiy muvozanatga erishish 
barqaror iqtisodiy o‘sishning sharti hisoblanadi. Biroq, bu muvozanatga erishish 
doimo oson kechavermaydi. Bunga sabab investitsiya darajasi hamda jamg‘arma 
darajasining boshqa-boshqa jarayon va holatlarga bog‘liqligi hisoblanadi. 
Investitsiya va jamg‘arma o‘rtasidagi muvozanatni ta’minlash borasida bir 
qator nazariy qarashlar farqlanadi. Bu borada eng avvalo klassik iqtisodchilarning 
qarashlarini ko‘rib chiqamiz. 
Klassik iqtisodchilar nuqtai nazaridagi eng markaziy holat – bu ular 
tomonidan foiz stavkasining ham investitsiyaning, ham jamg‘armaning funksiyasi 
sifatida qaralishi hisoblanadi (6-chizma).
r S=S(r) 
r
2 
E 
r
0 
r
1
I=I(r) 
0 S
0
=I
0
S, I