U. N. Tashkenbayevning umumiy tahriri ostida

MATN YUZASIDAN SAVOLLAR
GRIPP

---

32
2. «Xayrixoh» va «ishonchli» so‘zlaridan farqli baho beruvchi so‘zlar 
ishlatilgan (E’tibor bering: «qiziqarli, «o‘qishga oson», «tushunarli» degan 
so‘z va so‘z birikmalari qabul qilinmaydi).
Masalan:
– Yo‘q, shpritsning rasmini matnning bosh tarafiga joylashtirish yaxshi 
fikr emas. Bu vahimali ko‘rinadi.
– Virusning multiplikatsiya uslubida berilishi xayrixohlik tuyg‘usini
uyg‘otadi (bitta illustratsiyaning ko‘rinishi haqida gap ketadi).
– Yo‘q, rasmlar bolalarga xos qilingan, jiddiy emas va matnga mos 
kelmaydi.
– Ha, uslub keskinlikni yumshatishga xizmat qilgan va norasmiy 
(«keskin likni yumshatishga xizmat qilgan va norasmiy» degan o‘z so‘zlarini
matndagi topshiriqning o‘ziga xos taraflarini tavsiflash uchun ishlatgan).
– Yo‘q, matnning yozilishi juda rasmiy (bahsli, ammo o‘z shaxsiy fikrini 
bildiradigan baho beruvchi «rasmiy» so‘zi ishlatilgan).
Javob qisman qabul qilinadi:
Matnga to‘g‘ridan to‘g‘ri murojaat etib, 
«xayrixoh va ishonchli bo‘lish» mulohazalarini emas, balki mazmunning 
bog‘lanishini ifodalaydi. Irina Nikolayevna bu ishni qay darajada 
uddalaganligi haqida aniq yoki noaniq ma’lumotni tasdiqlaydi.
Masalan:
– Yo‘q, emlash zaruriyligi haqidagi matn xayrixohlik tuyg‘usi va ishonchni 
ifodalamaydi.
– Ha, u bu ishning juda yaxshi uddasidan chiqdi. U grippga qarshi emlanish 
uchun juda ko‘p imkoniyatlar va qulay vaqtni taklif etyapti. U shuningdek 
sog‘liqni mustahkamlash uchun yaxshi maslahatlar beradi.
Javob qabul qilinmaydi: 
Noto‘g‘ri yoki noo‘rin javob berilsa.
Masalan:
– Ha, matn xayrixohlik mazmuniga ega va ishonchli (Bu so‘zlar qandaydir 
o‘ziga xoslik bilan mutanosib emas).
– Yo‘q, chunki ma’lumotning bir qismi noto‘g‘ri (mazmunga e’tibor qaratadi 
va bunda «xayrixoh» va «ishonchli» so‘zlari bilan hech qanday aloqa yo‘q).
– Ha, rasmlar ishonarli hamda uslubi ham tushunarli («Rasmlar ishonarli» 
degan gap savolning o‘zida ishlatilgan gapdan chetga chiqmagan. «E’lonning 
uslubi ma’qul bo‘lgan» degan fikr o‘ta noaniq).
– U bu ishning uddasidan chiqqan, oson o‘qiladi va tushunarli (ishlatilgan 
so‘zlar yetarli darajada emas).
– Mening fikrimcha, u bu narsaning yaxshi uddasidan chiqqan. U qiziqarli 
matn va rasmlar tanlay olgan (Rasmlar izohlanmagan, «qiziqarli matn» degan 
ifodalar tushunarsiz).
Yoki aniq tushunchaga ega bo‘lmagan, haqiqatdan uzoq bo‘lgan noo‘rin 
javob berilsa:

---

33
– Ha, hamma emlanishi kerak.
– Yo‘q, rasmlarning matnga hech qanday aloqasi yo‘q (noaniq).
– Ha, matnda grippdan saqlanish haqida qisqacha ma’lumot berilgan. 
(Noo‘rin, matnning mazmuniga e’tibor qaratilgan, ammo qo‘yilgan savol bilan 
bog‘liqlik yo‘q).
– Ha, u faqat ma’lumotlarni sanab beradi (noo‘rin).
– Ha, chunki hech kim kasal bo‘lishni xohlamaydi. Hamma sog‘lom bo‘lishni 
xohlaydi (noo‘rin).