U. I. Inoyatov

Buyurtmali usulning mohiyati shundan iboratki, bunda hamma asosiy xarajatlar kalkulyatsiya moddalari bo‘yicha har bir ishlab chiqarish
buyurtmasi bo‘yicha alohida hisob qilinadi. Kalkulyatsiya qilishning bu usulida xarajatlar hisobi va kalkulyatsiyalash obyekti ayrim ishlab chiqarish buyurtmalari hisoblanadi. Buyurtmaning haqiqiy tannarxi buyurtma tayyor bo‘lgandan so‘ng aniqlanadi.
Normativ usuli – asosan ishlab chiqarishning ommaviy va yirik tarmog‘i bo‘lgan mashinasozlik hamda metallni qayta ishlash kor- xonalarida qo‘llaniladi. Kalkulyatsiyalashning boshqa usullari kabi bu usulda ham korxonada omborlar ishini to‘g‘ri tashkil qilish, ularni zarur asbob-uskunalar bilan ta’minlash, moddiy boyliklarni ishlab chiqarishga sarflash bo‘yicha dastlabki hujjatlarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida tuzish ustidan nazorat qilish, hisob ishlarini bajarishda hisoblash mashinalaridan keng foydalanish muhim ahamiyatga egadir.
Mahsulotning haqiqiy tannarxi normativ tannarxga me’yordan chetga chiqish va me’yordagi o‘zgarishni qo‘shish yoki ayirish yo‘li bilan aniqlanadi.


MAVZU BO‘LIMLARI YUZASIDAN NAZORAT SAVOLLARI

1. 
   Korxona ishlab chiqarish xarajatlari deb nimaga aytiiladi?
   
2. 
   Mahsulot tannarxini aniqlashning zaruriyati nimada?
   
3. 
   Xarajatlar qanday turkumlanadi?
   
4. 
   Ishlab chiqarish xarajatlarining dastlabki va yig‘ma hisobi deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilishning qanday usullari mavjud?
   
6. 
   Yordamchi va umumishlab chiqarish xarajatlari buxgalteriya hisobida qanday tartibda aks ettiriladi?
   
7. 
   Ishlab chiqarishdagi yaroqsiz mahsulot deb nimaga aytiladi?
   
8. 
   Kelgusi davr xarajatlarini buxgalteriya hisobida aks ettirishning xususiyatlari nimalardan iborat?
   
9. 
   Tugallanmagan ishlab chiqarish deb nimaga aytiladi?
   
10. 
    Tugallanmagan ishlab chiqarishni iqtisodiyotning turli tarmoqlarida hisobga olishning xususiyatlari nimalardan iborat?