Tuzuvchi: Shukurov F. M. SamDu “Xorijiy Sharq tillari” kafedrasi o’qituvchisi

Dars turi - amaliy mashg’ulot.
Dars metodi - jonli nutq asosida og’zaki va yozma bayon.
Dars jihozi - darslik, ko’rgazmali qurollar, tarqatma materiallar.
Darsning borishi. Tashkiliy qism:
1.Salomlashish, davomatni aniqlash, uy vazifasini tekshirish.
2.O’tilgan mavzuni mustahkamlash.
3.Yangi mavzu:
Ko‘rinadiki, arab yozuvi bilan shu yozuv asosida shakllangan eski o‘zbek yozuvi bu jihatdan aynan bir xil emas ekan. Qadimgi turkiy yozuvlar ta’siri bilan eski o‘zbek yozuvi so‘zdagi har bir tovushni alohida-alohida ifodalashga xizmat qildirilgan, lekin bu tilga arab tilidan o‘tib o‘zlashib qolgan so‘zlar ko‘pligi tufayli, uning fonografiklik xususiyati ochiq ko‘rinmay qoladi.
Arabcha so‘zlarning boshida va oxirida kelganda alif ( ا ) ham sof unli tovushni ifoda qilmaydi, ‘aza’, ‘ibtida’ so‘zlaridagi kabi hamza (ء) bilan qandaydir bir to‘siq bilan aytiluvchi chala unli tovushni bildiradi.
Hozirgi yozuvimizdagi kabi eski o‘zbek yozuvida ham harflar o‘zaro bir-birlari bilan qo‘shib yoziladi. Qo‘shib yozish talabi bilan yoki qo‘shib yozish natijasida harflar so‘zning qaysi o‘rnida kelishiga qarab turlicha ko‘rinishlar kasb etadi: so‘zning boshida kelsa – bir xil, so‘z orasida kelsa – ikkinchi xil, so‘z oxirida kelsa – uchinchi xil. Hammasi bo‘lib to‘rt xil_.
Biz quyida eng avval eski o‘zbek yozuvidagi harflar sirasi va shakllarini namoyon qiluvchi jadval bilan tanishamiz va shu asosda yozuvning sodda va murakkab jihatlarini ko‘zdan kechirib boramiz.
Асосий адабиётлар
1.Иброҳимов Н., Юсупов Т. Араб тили грамматикаси. 1-, 2-ж. –Т., 1998, 2003.
2. Faruk Abu-Chakra. Arabic An Essential Grammar. Routledge, 2007.
Қӯшимча адабиётлар
3. Баранов Х.К. Арабско-русский словарь. М., 1985.
5. Хасанов М., Абзалова М. Араб тили дарслиги.Тошкент. 2010.
Интернет сайтлари
1.httr://library.ziyonеt.uz/uz/book/35164