Tuzuvchi: Katta o’qituvchi M. Abduraxmanov Taqrizchi: katta o’qituvchi D. Yoldosheva

Sinergetik metod. XX asrda kashf etilgan nisbiylik nazariyasi va kvant mexanikasidan boshqa yana kvant kimyosi, mikro-makro-mega dunyolar fizikasi, reaktiv dinamika nazariyasi singari yangi fanlar maydonga keldi. Ana shunday yangi fanlar orasida sinergetika alohida ajralib turadi.
Sinergetika (lot. synergia – «hamkorlik») organik va noorganik dunyoda sodir bo‘ladigan o‘z-o‘zidan tashkil topish tamoyilining matematik modellarini yaratuvchi umumiy fandir. Sinergetika ob’ektining muhim belgisi «tashkillanish» belgisi. «Tashkillanish»ning «tashkil etish»dan farqi shundaki, ikkinchi jarayonga sub’ekt aralashadi, birinchisi esa ob’ektiv jarayon. Masalan, ishlab chiqarishni tashkil etish, fizikaviy va kimyoviy usullar yordamida yangi moddalar hosil qilish, so‘z yasovchi vositalar yordamida yangi so‘zlar yaratish – bularning hammasi sub’ektning tashkilotchilik, yaratuvchilik faoliyati mahsuli sanaladi. Ammo tashkillanish odam faoliyatining ta’sirisiz, o‘z-o‘zidan ichki bajariladigan jarayondir. Ana shunday ichki tashkillanish jarayonini o‘rganuvchi fan sinergetika hisoblanadi.
Uning asoschisi haqida adabiyotlarda ikki xil fikr mavjud. Ko‘pchilik adabiyotlarda sinergetikaning asoschisi sifatida belgiyalik fizik, Nobel mukofoti laureati I.Prigojin ekani e’tirof etiladi. Xususan, O.Fayzullaev bu fanni I.Prigojin kashf etganini, so‘ngra I.Stingers, G.Nikolis, G.Xaken singari olimlar rivojlantirganini bayon qiladi. N.SHermuhamedovaning fikricha, 1973 yili nemis olimi G.Xaken o‘z-o‘zini tashkil etish muammolariga bag‘ishlangan birinchi konferensiyada nutq so‘zlagan yil sinergetikaning tug‘ilgan yili hisoblanadi.¹

Savollar

11. 
    Tilshunoslikda tadqiqot metodlari haqida tushuncha deganda nimani tushunasiz?
    
12. 
    Lingvistik tahlilda metodlardan qanday foydalaniladi?
    
13. 
    Tillarni o’rganishda metodikalardan nima uchun foydalaniladi?
    
14. 
    Metodika va metodologiya tushunchalari tavsiflarini izohlang?
    
15. 
    Metodologiya haqida tushunchani tushuntiring?
    
16. 
    Metod va metodika hususida ?
    
17. 
    Umumiy va hususiy metodlar to’g’risida ?
    
18. 
    Sinergetika nima?
    
19. 
    Sinergetikaning vazifalari nima?
    
20. 
    Germanivtikaning maqsadlari nima?
    

Glossariy: