Тузувчи : Файзуллаева Н

Byudjet taqchilligi	Budget deficit	Дефицит бюджета
Moliyaviy yil natijalariga ko’ra davlat byudjetida xarajatlarning daromadlardan ustun bo’lishi.
Valyuta kursi	Exchange rate	Обменный курс		mamlakat pul birligining boshqa mamlakat pul birligida ifodalangan bahosi.
Giperinflyatsiya	Hyperinflation	гиперинфляция		haddan tashqari inflyatsiya, narxning shiddat bilan o’sishi, pul qadrining g’oyat tez pasayishi. Inflyatsiyaning oylik darajasi 50 % dan ortishi va bu holat 6 oydan ortiq davom etishi uning giperinflyatsiya darajasiga o’tganligini anglatadi
Davlat qarzi	Hyperinflation	гиперинфляция		davlatning o’z fuqarolari, banklar, korxona va tashkilotlar, shuningdek xorij mamlakatlaridan qarzi.
Daromad	income	доход		ishlab chiqarish natijasida tushgan pul (foyda).
Debitor	Debtor	дебитор		korxona, tashkilot yoki muassasadan qarzi bo’lgan yuridik yoki jismoniy shaxs.
Debitorlik qarzi	Debtor debt	Долговой долг		o’zaro xo’jalik aloqalarini olib boruvchi korxona, tashkilotlarning bir-biridan qarzi summasi.
Deval’vatsiya	Devaluation	девальвация		qayd qilingan valyut kursi tizimi amal qilayotgan sharoitda hukumat tomonidan milliy valyutaning boshqa valyutalarga nisbatan kursini tushirishga qaratilgan tadbiri. Deval’vatsiya to’lov balansi taqchilligini bartaraf qilish, eksportni arzonlashtirish, importni qimmatlashtirish imkonini beradi.
Demping	Demping	демпинг		tovarlarni tannarxiga qaraganda yoki ichki bozordagiga qaraganda past bahoda eksport qilish
Deflyatsiya	Deflation	дефляция		iqtisodiyotda baholar umumiy darajasining pasayishi.
Depozitlar	Deposits	депозиты		1) moliya-kredit muassasalariga qo’yilgan omonatlar: 2) bank daftaridagi yozuvlar: 3) kredit muassasalariga saqlash uchun topshirilgan qimmatli qog’ozlar.
Diversifikatsiya	Diversification	диверсифицировать		korxonaning faoliyat soxalari va ishlab chiqaradigan maxsulot turlarining kengayishi.
Diskriminatsiya baholari	Discrimination scales	Шкалы дискриминации		ma’qul kelmagan xaridorlar uchun, ayniqsa davlatlar orasidagi munosabatlar, xaqiqiy siyosiy muhit buzilgan davrda o’rnatiladi. Bu narxlar o’ta yuqori, tovarni sotib oluvchiga bir necha marotaba qimmat qilib belgilanadi.
Dotatsiya	Subscription	дотации		davlat byudjetidan qaytarib bermaslik sharti bilan mablag’ ajratish: iqtisodiyotga byudjet orqali ta’sir etish vositalaridan biri.
YOpiq iqtisodiyot	closed economy	Закрытая экономика		tashqi iqtisodiy bozorda keng savdo- iqtisodiy imkoniyatlarga ega bo’lmaydigan iqtisodiyot.
Jamg’arishga chegaralangan moyillik	Fundamental inclination	Фундаментальный наклон		jamg’arish hajmi o’zgarishning bu o’zgarishni keltirib chiqargan daromadlarning (SHTDning) o’zgarish miqdoridagi ulushi.
Jahon valyuta tizimi	Global currency system	Глобальная валютная система		jaxon bozorining rivojlanishi asosida shakllangan va davlataro bitimlar bilan mustaxkamlangan xalqaro pul-kredit munosabatlari.
Jahon puli	World money	Мировые деньги		xalqaro mikiyosida xamma uchun umumiy xarid vositasi, umumiy to’lov vositasi, boylikning umumiy moddiy timsoli, baynalminal qiymat ifodasi bo’lgan pul.
Import	import	импорт		mamlakat ichki bozorlarida sotish uchun chet el mollarini, kapitalini va texnologiyasini olib kelish. Import xalqaro mehnat taqsimoti natijasidir.
Importga chegaralangan moyilik	Import Trends	Импортные тренды		importga qilingan xarajatlardagi o’zgarishning YAIM yoki YAMD o’zgarishiga nisbatan ulushi. importga qaratilgan xarajatlar hissasi.
Investitsiya	investment	инвестиции		ishlab chiqarishni rivojlantirish maqsadida mamlakat yoki chet ellarda iqtisodiyotning turli tarmoqlariga uzoq muddatli kapital kiritish. Uning moliyaviy va real turlari mavjud.
Investitsiyalar-ga bo’lgan moyillik	propensity to invest	Инвестиционные стимулы		investitsiya xarajatlarining daromaddagi hissasi
Investor	Investor	инвестор		bu qaror qabul qiluvchi va o’zining shaxsiy, qarzga olingan mablag’larini va boshqa jalb qilingan mulkiy va madaniy boyliklarini investitsion loyihaga kirituvchi jismoniy va yuridik shaxsdir. U omonatchi va qarz beruvchi rolida chiqishi mumkin bo’lib amalga oshiruvchi investitsiyalarning yo’nalishini, samarasini erkin holda aniqlaydi. Investor qarori bilan investitsiyalarga egalik qilish, ishlatish, foydalanish xuquqi va ularning natijalari bilan jismoniy va yuridik shaxslarga qonunda ko’rilgan tartibda berishi mumkin.
Indeksatsiya	Indexing	индексация		iqtisodiyotdagi narxlarning o’rtacha darajasi o’zgarishiga bog’liq ravishda ish haqi va boshqa daromadlarni tuzatish, kelishtirish.
Inflyatsiya	Inflation	инфляция		baholar umumiy darajasining ko’tarilitshi, milliy pul birligi xarid qobiliyatining pasayishi.
Inflyatsiya darajasi	rate of inflation	Уровень инфляции		ma’lum vaqt ichida (oy, yil) narx darajasining foizdagi o’zgarishi.
Iste’mol	consumption	потребление		kishilarning iqtisodiy talablarini qondirish jarayonida ijtimoiy mahsulotdan foydalanish, ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonining oxirgi bosqichi.
Ist’yemol xarajatlari	Consumption Expenditures	Расходы на потребление		tovarlar va xizmatlarni yakuniy iste’mol qilish maqsadida xarid qilish uchun qilingann xarajatlar. Uy xo’jaliklari va davlatning iste’’mol xarajatlariga bo’linadi. YAIMning xarajatlariga ko’ra tarkibida eng katta va barqaror komponent.
Iste’mol narxlar indeksi	cosumer price index	Индекс потребительских цен		o’rtacha oila tomonidan, odatda, iste’mol qilinadigan tovar va xizmatlar narxining bazis davriga nisbatan o’zgarishi o’rtacha darajasini aks ettiradigan ko’rsatkich, inflyatsiya ko’rsatkichi sifatida ishlatiladi.
Iste’molga o’rtacha moyillik	Consumer tendency	Тенденция потребителей		iste’mol xarajatlarining daromaddagi (yoki shaxsiy tasarrufdagi daromad hajmidagi) hissasi.
Iste’molga jamg’arishga) chegaralangan moyillik	Index of producer prices	Ограниченная частота		iste’mol xarajatlaridagi (jamg’arish hajmigi) o’zgarishning bu o’zgarishni keltirib chiqargan daromadlarning (SHTDdagi) o’zgarish miqdoridagi ulushi.
Ishlab chiqaruvchilar narxlarining indeksi	producer price index	Индекс цен производителей		bazis davriga nisbatan xom ashyo materiallar va oraliq tovarlar narxlari o’zgarishining o’rtacha darajasini aks ettiruvchi ko’rsatkich. YAIMni maksimal darajada detallashtirilgan komponentlari narxini solishtirma narxlarga o’tkazishda ishlatiladi.
Ishsizlik	Unemployment	безработица		mamlakatda ish bilan band bo’lmagan ishchi kuchi guruhining mavjud bo’lishi, aholi iqtisodiy faol qismining o’ziga ish topa olmasdan qolishi, ishchi kuchidan to’liq foydalanmaslik.
Ishsizlikning darajasi	unemloyment rate	Уровень безработицы		ishsizlar umumiy sonining ishchi kuchiga bo’lgan nisbati.
Ishsizlikning tabiiy darajasi	natural rate of unemloyment	Естественный уровень безработицы		real va potensial yalpi ichki mahsulotning o’sishi bir-biriga mos keladigan iqtisodiy rivojlanish davri oraliqlariga xos bo’lgan ishsizlik darajasi. U shuningdek, iqtisodiy rivojlanishning haqiqiy va tarkibiy ishsizlik ko’rsatkichlari yig’indisi sifatida hisoblanishi mumkin.
Ishchi kuchi	Workforce	труда		ishga layoqatli, ishlayotgan va faol ish izlayotgan aholi.
Iqtisodiy kon’yunktura	Economic conjuncture	Экономическая конъюнктура		iqtisodiy o’sish, tuzilmaviy siljishlar, moliyaviy ahvol, eksport imkoniyatlari kabilarni xarakterlab beruvchi iqtisodiy holat.