Tushintirishxat I

III.TEXNOLOGIK QISMI.

Yo‘l bo‘yidagi avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi stansiyani hisoblash uchun loyihalanayotgan ustaxonaning kerakli ko‘rsatkichlarini analitik hisobi olib boriladi. Ushbu qism boshlang‘ich ma’lumotlar, ustaxona turi va quvvatini asoslash ishchi-hodimlar sonini aniqlash, ishlab chiqarish postlari va avtomobil joylarini hisoblash, ishlab chiqarish va yordamchi xonalar maydonlarini hisoblash, ombor va yordamchi xonalar maydonlarini hisoblash bo‘limlaridan tashkil topgan.

Boshlang‘ich ma’lumot.

yo‘lning toifasi 1;
t_o‘r-bitta avtomobilga xizmat ko‘rsatishda sarflanadigan mehnat xajmi.
t_o‘r=3,6 ishchi soat yengil avtomobillar uchun;
t_o‘r= 2,5 ishchi soat yuk avtomobili va avtobuslar uchun.
Andijon-Toshkent avtomagistrali 1-toifali yo‘l bo‘lgani uchun hamda YHXB bo‘limining ma’lumotiga ko‘ra sutkasiga 5000-6000 avtomobil o‘tadi. Shundan kelib chiqib loyihaning hisob qismida 6000 dona avtomobilni qabul qildim. 70 % yengil avtomobillar, 30 % yuk va avtobuslar ulushi.
D_ik-yillik ish kunlari 365 kun avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi stansiyaning ishlash kunlari S=2 smenali.
Sutka davomida yo‘ldan yo‘ldan avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi stansiyaga texnik xizmat, joriy ta’mirlashga yoqilg‘i quyish va boshqa maqsadlarda kiradigan avtomobillar soni quyidagicha aniqlanadi:
N_s=U_x*R/100
Bu yerda
U_x-yo‘ldagi avtomobillarni harakatlanish jadalligi;
R-avtomobillarning stansiyaga kirishining tez-tez takrorlanishi extimoli yo‘l jadalligiga bog‘liq:
Yengil avtomobillar R_engil-2-3%
Yuk va avtobuslar R_yuk-0,3-0,4%
U xolda
N_{s yengil}=U_x*R*0,7/100=6000*3*0,7/100=126
N_{s yuk}=U_x*R*0,3/100=6000*0,3*0,3/100=5,4
N_{s yengil}=126 deb qabul qilamiz,
N_{s yuk}=5 deb qabul qilamiz.
Jami avtomobillar
N_s = N_{s yengil}+ N_{s yuk}=126+5=131 ta.
Avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi stansiyaga yil davomida kirishi mumkin bo‘lgan avtomobillar sonini aniqlaymiz.
Yengil avtomobillar uchun N_{f yengil}
N_{f yengil}= N_{s yengil}* D_ik=126*365=45990
Yuk avtomobili va avtobuslar uchun N_{f yuk}
N_{f yuk}= N_{s yuk}* D_ik=5*365=1825
Jami avtomobillar soni
N_F= N_{F yengil}+ N_{F yuk}=45990+1825=47825 ta.
Yo‘l bo‘yidagi avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi stansiyasining yillik ish xajmini aniqlaymiz
T_{y b} = N_s *D_ik* t_o‘r
Yengil avtomobillar uchun
T_{y b yengil}= N_{s yengil}*D_ik* t_{o‘r yengil}=126*365*3,6=165564 ishchi saot
Yuk avtomobili va avtobuslar uchun
T_{y b yuk}= N_{s yuk}*D_ik* t_{o‘r yuk}=5*365*2,5=4563 ishchi saot
Jami ish xajmi
T_{y b} =T_{y b yengil}+ T_{y b yuk}=165564+4563= 170127 ishchi saot
Yo‘l bo‘yidagi avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi stansiyadagi yuvish tozalash ishlarining yillik ish xajmini aniqlaymiz
T_yuy= N_s*D_ik*t_yuy ishchi/soat.
t_yuy -yuvish-yig‘ishtirish ishlarining o‘rtacha ish xajmi -0,1-0,25 ishchi soat mexanizatsiyalashgan yuvish postlari uchun.
Yengil avtomobillar uchun
T_{yuy yengil}=N_{s yengil}*D_ik*t_{yuy yengil}=126*365*0,15=6899 ishchi soat
Yuk avtomobili va avtobuslar uchun
T_{yuy yuk}=N_{s yuk}*D_ik*t_{yuy yuk}=5*365*0,25=456 ishchi soat
Yuvish tozalash ishlarining umumiy mehnat xajmi
T_yuy= T_{yuy yengil}+T_{yuy yuk}=6899+456=7355 ishchi soat.
Ishlarning yillik xajmi ish turlari va bajarish joylariga qarab bo‘linadi.
1-jadval.

№	Ishlar nomi	Ish xajmini foizlarda bo‘linishi		Bajarish joyi
				postlarda		ustaxo-nada
		post	Ishchi/ soat	%	i/s	%	i/s
	Diagnostika	16	27220,32	100	27220,32
	Qisman TX	5	8506,35	100	8506,35
	Moylash va moy almashtirish	10	17012,7	100	17012,7
	Yurish qismlariga TXK va remont	12	20415,24	100	20415,24
	Tormozlarni sozlash	17	28921,6	100	28921,6
	Oziklantirish sistemasini TX va remonti	15	25519,05	75	19139,2	25	6379,7
	Shinomontaj ishlari	25	42531,75	30	12759,5	70	29772,3
	Yuvish-yig‘ishtirish ishlari
	Jami	100	170127		133974,5		36152

Avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatuvchi stansiyasining o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish va yordamchi ishlarni xajmini aniqlaymiz. Yordamchi ishlar xajmi avtomobil TXK va ta’mir ishlari, yuvish yig‘ishtirish ishlarining yillik xajmidan 15-20 % hisobida olinadi.

T_yord=(T_um+T_yuy)*K_yord/100
Bunda
K_yord-yordamchi ishlar foizi (15-20%)
T_um-170127 ishchi soat
T_yuy-7355 ishchi soat
T_yord=(T_um+T_yuy)*K_yord/100=(170127+7355)*15/100=177482*15/100=
=2662230/100=26622 ishchi soat
Korxonaning o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish ishlari xajmi
T_o‘z=((T_um+T_yuy)*K_yord* K_o‘z)/10000=((170127+7355)*15*40)/10000=
=10648,9 ishchi soat.
Qolgan yordamchi ishlar xajmi taxminan quyidagicha taqsimlanadi.
Yordamchi ishlar xajmining (T_yord) taqsimlanishi

№	Ishlar nomi	Ishlar xajmi
		%	Ishchi soat
1	O‘z-o‘ziga xizmat ishlari	40	10648
2	Transport ishlari	10	2662
3	Avtomobillarni siljishi	20	5325
4	Moddiy texnika materiallarini qabul qilish, saqlash va tarqatish	10	2662
5	Xonalar va maydonlarni tozalash	20	5325
JAMI		100	26622

Avtomobillarga texnik xizmat ko‘rsatish ustaxonasi ishchilar sonini aniqlash.
Texnik xizmat va joriy remont ishlarini bajaruvchi ishchilar soni texnologik va shtatdagi (ro‘yxatdagi)larga bo‘linadi. Texnologik ishchilar soni R_t (kunda ishga chiquvchilar soni) sutka davomidagi ishlarni, shtatdagi ishchilar R_sh esa yillik ishlar xajmini bajarishni ta’minlaydi.
Texnologik ishchilar soni quyidagicha topiladi:
R_t=T_y/F_{t bunda}
T_y-texnik xizmat va remont ishlarining zona yoki uchastka bo‘yicha yillik xajmi, ishchi soat hisobida.
F_t-texnologik ishchining bir yillik bir smena ishlagandagi ish vaqti fondi, soat hisobida.
F_t-smenaning davomi T_sm va bir yillik ish kunlari soni D_y.k. bilan aniqlanadi, ya’ni:
F_t=(D_kk-D_d-D_b)*T_sm-D_shb
D_kk-yildagi kalendar kunlari 365 kun.
D_d-yillik dam olish kunlari 53 kun.
D_b-yildagi bayram kunlari 9 kun.
D_shb-yillik shanba va bayram kunlari 67 kun.
F_t-normal ish sharoitli kasblar uchun aniqlanadi:
F_{t nor}=(D_kk-D_d-D_b)*T_sm-D_shb=(365-53-9)*7-62=2059 soat
Loyihalash tajribasida F_t normal ish sharoitli kasblar uchun 2070 soat qabul qilingan.
F_{t zarar}=(D_kk-D_d-D_b)*T_sm-D_shb=(365-53-9)*7-62=1756 soat
Zararli sharoitli kasblar uchun 1830 soat qabul qilinadi.
POSTLARDA
Diagnostika posti uchun
R_t=T_y /F_t=27220/2070=13,1 qabul qilamiz 13 ta
Qisman texnik xizmat ko‘rsatish
R_t=T_y /F_t=8506,35/2070=4,1 qabul qilamiz 4 ta
Moylash posti uchun
R_t=T_y/F_t=17012,7/2070=8,2 qabul qilamiz 8 ta
Yurish qismlari TXK va remont posti uchun
R_t=T_y/F_t=20415,24/2070=9,86 qabul qilindi 10 ta
Tormozlarni sozlash posti uchun
R_t=T_y/F_t=28921,6/2070=13,9 qabul qilamiz 14 ta
Oziqlantirish sistemasini TX vaT va elektrotexnika ishlari posti uchun
R_t=T_y/F_t=19139,2/1830=10,4 qabul qilamiz 10 ta
Shinamontaj posti uchun
R_t=T_y/F_t=12759,5/1830=6,97 qabul qilamiz 7 ta
USTAXONALARDA
Oziqlantirish sistemasini TX vaT va elektrotexnika ishlari posti uchun
R_t=T_y/F_t=6379,7/1830=3,4 qabul qilamiz 3 ta
Shinamontaj posti uchun
R_t=T_y/F_t=29772,2/1830=16,2 qabul qilamiz 16 ta
Shtatdagi ishchilar sonini esa kuyidagicha topiladi:
R_sh=T_y / F_sh
bunda,
D_t- shu kasb uchun yillik ta’til (otpuska)
D_chm-yil davomida sababli ishga chiqmagan kunlar soni.
F_sh-shtatdagi ishchining yillik ish vaqti fondi, soat hisobida.
F_{sh nor}=F_t-(D_t+D_um)*T_sm=2070-(24+10)*7=1832 soat
F_{sh zarar}=F_t-(D_t+D_um)*T_sm=2070-(24+10)*8,2=1781 soat
Loyihalashda shtatdagi ishchilarning yillik ish vaqti fondi mos ravishda normal ish sharoitli kasblar uchun1840 soat, zararli shiroitli kasblar uchun 1620 soat olish mumkin.