Tursunova Shahloning 6-sinf 2-chorak uchun tayyorlagan

Asosiy qism: 25-28 minut
Saflanish. O’quvchilargayangi mavzuto’g’risidaqisqama’lumotberish.
4-NAZORAT ISHI Natijaga tashlash 5-imkoniyatdan. Bu usul hozirgi zamon basketbol o'yinida eng samarali bo'lib hisoblanadi. Uni barcha masofalardan, ayniqsa, o'rta va uzoq masofalardan bajarish mumkin	2 marta
	2 marta
2. Quvnoq o’yin.	10 daq
Yakuniy qism: 3-5 minut	Engil yugurish va yurish. Qayta saflanish. Nafas rostlash. Uyga vazifa. Hayrlashuv.	3-5 daq	Nafas rostlash uchun yengil yugurish. Darslarda yaxshi natija ko’rsatgan o’quvchilarni baholash.

Darsning mavzusi:Shaxmat taxtasi va sipohlar.

Darsning maqsadi: O’quvchilarga shaxmat taxtasi va xonalarning belgilanishi ,sipohlar haqida tushunchalar hosil qilish .

Darsning jihozlari:ko’rgazmali rasmlar, didaktik materiallar,shaxmat taxtasi va donalari.

O’tish joyi: sinf xonasi.

Sana: ___________________. Sinf: 6-__________ sinf

• 
  Shaxmat o‘yini uchun shaxmat taxtasi va sipohlar kerak bo‘ladi. Shaxmat taxtasi – 64 kichik kvadtarlarga ajratilgan, och va to‘q ranglarga bo‘yalgan katta kvadrat shaklidagi taxtadan iborat. Umumiy hisobda 32 ta to‘q va 32 ta och rangli xonlalar mavjud. Taxtaning o‘ng tomonidagi eng chetdagi xona oq rangli qolishi kerak.
  

• 
  Shaxmat taxtasining har bir xonasi o‘z nomiga ega. Uzunlik bo‘yicha yoki vertikal qatorlar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 raqamlari bilan belgilangan. Ko‘ndalang yoki gorizontal yo‘llar: a, b, c, d, e, f, g, h lotin alifbosidagi harflar bilan belgilangan.
  

• 
  Shaxmat xonalarining nomi gorizontal harflar va vertikal joylashgan raqamlardan tashkil topadi. Masalan: “e4”, “f6”. Shaxmat taxtasida gorizontal, vertikal va dioganallar mavjud.
  

• 
  Shaxmat o‘yinini boshlashdan avval taxtani daftarga chizib olib, uni yaxshilab yodlab olish zarur. Shaxmat taxtasini mukammal bilish shart. Ham oq, ham qora donalar tomonidan yuriladigan yo‘llarni yaxshi o‘zlashtirish lozim. Hatto taxtaga qaramay turib, xonalar rangini bilish kerak. Bunga mashqlar natijasida erishiladi.
  

• 
  Endi sipohlar bilan tanishamiz va ularni taxtada to‘g‘ri joylashtiramiz. Avval oq sipohlar, ular sakkizta. Oq sipohlar orasidan 2 ta minoraga o‘xshaganlarini topamiz. Bular ruxlardir. Ularni chap va o‘ng burchaklarga qo‘yamiz. Otlarni izlab topamiz va ruxlar yoniga qo‘yamiz. Endi otlar yoniga fillar joylashadi. Sipohlar orasidan 2 ta bir xilini topamiz, mana shular fillardir. Qolgan 2 ta sipohlarni diqqat bilan kuzatamiz. Bu farzin va shohdir. Shoh balandroq, farzin esa pastroqdir. Oq farzinni oq xonaga, oq shohni esa qora xonaga qo‘yamiz.
  

• 
  Ikkinchi qatordagi barcha xonalarni piyodalar egallaydi. Ular bir xil va ularni har bir oq sipoh oldiga qo‘yamiz. Oq sipohlar kabi qora sipohlarni ham shu tartibda qo‘yib chiqamiz. Farzin har doim o‘z rangidagi xonada turadi. Boshlang‘ich vaziyat shunday. Ikkala qo‘shin ham jangga tayyor. O‘yin boshida har tomon 8 tadan sipohga ega bo‘ladi.
  

• 
  Sipohlarning nomlari va taxtada joylashuv o‘rinlari bilan tanishamiz: shoh – Kp, farzin – Ф, rux – Л, fil – C, ot – K va 8 ta piyoda. Oq sipohlar birinchi va oq piyodalar ikkinchi gorizontal qatorlarni egallaydilar. Qora sipohlar sakkiz va qora piyodalar yettinchi gorizontal qatorlarga joylashadilar. Taxtaning d4; d5; e5; e4 xonalari – bu taxtaning markazi hisoblanadi. Taxtaning oqlardan o‘ng qismi shoh qanoti, chap qismi farzin qanotidir.
  

Topshiriq:

• 
  1. Daftarga sipohlar boshlang‘ich holatlarini yozing.
  
• 
  2. Taxtaga qaramay turib, a1-h8, a8-h1, e1-h4, d1-h5 dioganalini tashkil qiluvchi barcha xonalarni aytib bering.
  
• 
  3. a1, a8, h1, h8, e1, e8 xonalarining rangi qanday?