Турмуш, тенгсизлик даражаси ва инсон тараққиёти

БМТ Статистика комиссияси томонидан юқорида қайд қилинган гуруҳлардан ташқари БМТ экспертлари фикрига кўра, турмуш сифатини баҳолаш учун зарур бўлган, бироқ бунинг бевосита хусусиятини белгиламайдиган қатор ахборот кўрсаткичларини қамраб оладиган умумий бўлим ажратиб кўрсатилган.

• БМТ Статистика комиссияси томонидан юқорида қайд қилинган гуруҳлардан ташқари БМТ экспертлари фикрига кўра, турмуш сифатини баҳолаш учун зарур бўлган, бироқ бунинг бевосита хусусиятини белгиламайдиган қатор ахборот кўрсаткичларини қамраб оладиган умумий бўлим ажратиб кўрсатилган.
• Мазкур бўлимга қуйидаги кўрсаткичлар киритилган:
• • миллий даромад, аҳоли жон бошига ялпи ички махсулот ва унинг йиллик ўртача ўсиш коэффициенти;
• • ижтимоий хизмат кўрсатишнинг ҳажми ва турлари;
• • аҳолининг шахсий истеъмол учун харажатлари, уларнинг таркиби ва йилига ўртача ўсиш коэффициенти;
• • аҳоли зичлиги;
• • аҳолига транспорт хизмат кўрсатиш;
• • алоқа воситалари, матбуот ва ҳоказоларнинг ишлаши.
• Шунингдек, турмуш қиймати индекси ҳам ишлаб чиқилди. У истеъмол хусусиятига эга бўлган товарлар ва хизматлар нархлари динамикасини кўрсатади.

Турмуш қиймати индекси қуйидагича аниқланади:
Sсж=Σq1×p1/Σq1×p0
бунда: q1 – истеъмолчи томонидан муайян даврда (йил) харид қилинган товарлар ёки хизматлар миқдори; p1 – шу даврда товар (хизмат) бирлигининг нархи; p0 – аввалги (асос бўлган) йилдаги нарх.

Давлат ижтимоий сиёсатининг индикатори сифатида турмуш кечиришнинг энг кам миқдори кўрсаткичидан фойдаланилади. Ривожланган давлатларнинг ижтимоий қонунчилигида ушбу кўрсаткич ёрдамида камбағаллик ўлчанади. Турмуш кечириш энг кам миқдоридан паст даромадга эга аҳоли камбағал хисобланади ва давлат томонидан қўллаб–қувватланиш ҳуқуқига эга бўлади.

• Давлат ижтимоий сиёсатининг индикатори сифатида турмуш кечиришнинг энг кам миқдори кўрсаткичидан фойдаланилади. Ривожланган давлатларнинг ижтимоий қонунчилигида ушбу кўрсаткич ёрдамида камбағаллик ўлчанади. Турмуш кечириш энг кам миқдоридан паст даромадга эга аҳоли камбағал хисобланади ва давлат томонидан қўллаб–қувватланиш ҳуқуқига эга бўлади.
• Турмуш кечиришнинг энг кам миқдорига қараб кўпгина ижтимоий кафолатлар: иш хақи, пенсия, стипендиялар, айрим нафақаларнинг энг кам миқдори белгиланади.