Турмуш, тенгсизлик даражаси ва инсон тараққиёти

Фаровонлик ва унинг таркибий қисмлари концептуал кўриниши

Шахслар / оила бирликлари	Атроф муҳит шароитлари
Ресурслар	Ижтимоий	Жисмоний
Саломатлик ва жисмоний ҳолат	Иш билан бандлик ва меҳнат шароитлари	Ландшафт
Билимлар ва кўникмалар	Хизматлар	Об–ҳаво
Иқтисодий ресурслар	Ижтимоий ўзаро боғлиқлик	Транспорт тармоғи

11.2. Турмуш даражаси ва турмуш сифати, уларнинг кўрсаткичлари ва индикаторлари

• Турмуш даражаси – бу аҳоли фаровонлигининг, неъматлар ва хизматларни истеъмол қилишнинг даражаси, инсон асосий ҳаётий эҳтиёжларининг қондирилиши миқдоридир. Турмуш даражасининг асосий кўрсаткичлари (индикаторлари) – аҳоли даромадларидир.

Улар қуйидагилардан иборатдир:

1

• аҳоли жон бошига ўртача номинал ва реал даромадлар, даромадлар табақаланишининг кўрсаткичлари;

2

• номинал ва реал ўртача иш хақи;

3

• ўртача ва реал пенсия миқдори;

4

• турмуш кечиришнинг энг кам миқдори ҳамда турмуш кечириш учун энг кам миқдордан паст даромадга эга аҳоли салмоғи;

5

• иш хақи, пенсия, нафақаларнинг энг кам миқдори.

Турмуш даражаси категорияси билан биргаликда анча кенгроқ турмуш сифати тушунчаси ҳам ишлатилади.

• Турмуш даражаси категорияси билан биргаликда анча кенгроқ турмуш сифати тушунчаси ҳам ишлатилади.
• Турмуш сифати умумлаштирувчи ижтимоий-иқтисодий категория ҳисобланади.
• У фақат турмуш даражаси кўрсаткичларинигина эмас, балки маънавий эҳтиёжлар қондирилиши, атроф муҳит шароити, жамоадаги мухит ва ҳоказоларни ҳам қамраб олади.
• Бироқ ушбу мезонларнинг ҳаммасини ҳам ўлчаб бўлмайди. Бу эса турмуш сифатини баҳолашни мураккаблаштиради.
• Турмуш даражаси ва турмуш сифатининг миқдор кўрсаткичлари энг аниқ-равшанларидир.
• Улар, энг аввало, аҳоли жон бошига ялпи миллий маҳсулот ёки миллий даромад, даромадлар даражаси ва даромадларнинг жамиятда тақсимланиши, моддий неъматлар ва хизматларни истеъмол қилиш даражаси ва ҳоказолардир.