Turli narsalarning, masalan, kitob, maqola yozish, eshittirish, koʻrsatuv tayyorlash, ixtirolar qilish va shunga oʻxshash narsalarning mualliflik huquqini – haqqini himoya qilish dunyo boʻyicha keng tarqalgan

Bismillahir Rohmanir Rohiym
“Baʼzi paytlarda muallif oʻzining butun umrini bir foydali kitob taʼlif qilishga sarflaydi. Va undan
foyda koʻrish uchun nashr qiladi. Shunda boshqa bir odam kelib, haligi kitobdan bir nusxani oladi-
da, hozirgi zamonda chiqqan oson vositalar orqali yo chop qiladi, yo suratga oldirib, u ham sota
boshlaydi. Uning sotishi, albatta, muallifning yoʻlini toʻsadi, unga qarshi bir odamga aylantiradi,
ana shuning oqibatida haligi odam hech qanday taʼlifga aralashmasdan, zahmatini chekmasdan,
birovning mehnati samarasini koʻrishga oʻtadi. Baʼzi birovlar bu kitobni bepul tarqatishlari ham
mumkin. Lekin ana shu bepul tarqatishi bilan uning oʻzi shuhrat qozonadi, shuhrat qozonish
yoʻlida esa muallif bechoraning charchagani, horigani, qilgan mehnati, xatti-harakatining
hammasini zoyega chiqaradi. Mana shu fikrni ixtiro qiluvchilar haqida ham aytish mumkin.
Bunday narsalar boʻlaverganidan keyin ilmli, zakovatli, kitob taʼlif qilishga, ixtiro qilishga qudrati
yetadigan odamlarning himmatlari pasayadi. Chunki ular oʻzlarining mehnatlari samarasini
koʻrmaydilar, boshqalar uning mehnatini qoʻlidan yulib, tortib oladilar va oʻzlarining foydasiga
ishlatadilar, tijorat qiladilar, muallifning yoʻlini toʻsadilar. Holbuki, u «tijoratchilar” bu kitobning

---

yoki ixtironing dunyoga kelishida hech narsa sarflaganlari yoʻq, buni xayollariga ham
keltirmaganlar. Zamon oʻzgarishi bilan, vaziyatlar ham oʻzgardi, yangi-yangi narsalar chiqarildi,
endilikda har kim oʻzining qilgan mehnatining samarasini koʻrishi kerak. Muallif yoki ixtirochi ham
oʻzi taʼlif qilgan asari yoki ixtiro qilgan narsasining haqdori boʻlishi vojibdir. Bu huquq ana shu
muallifning sharʼiy mulki hisoblanadi, biror kishi unga tajovuz qilmasligi kerak, uning iznisiz