Turkmen dilinin

Sözdäki ýanaşyk gelen çekimli ses bilen  çekimsiz sesiň  orunlaryny

 

çalyşmasy. 

Meselem: 

a:gyry  -   a:gyrýar  ,  ogry  —  ogurlyk,  aňry  -   aňyrda,

 

Taňry ýalkasyn -  Taňyrýalkasyn,  Öwlýäguly -  Öwülýäguly,  truba  (turbo),

 

prokuror (purkuror)...

Goşuk 

we 

goşgy,  tuýug 

we 

duýgy,  bilik 

we 

bilgi 

sözleri-de  taryhy 

taýdan metateza netijesinde dörän wariantlar bolsa gerek.

2. 

Sözdäki  ýanaşyk  gelen  çekimsiz  sesleriň  orunlaryny  çalyşmasy.

 

Çekimsizleriň metatezasy, adatça, iki bognuň sepgidinde ýüze çykýar. Meselem: 

daňykly-daňylgy,  asykly-asylgy,  ýaňylyş-ýalňyş,  kiňşemek-kişňmek,  çagba-

 

çabga,  tagma-tamga,  rugsat-rusgat,  taýha-tahýa,  torpak-toprak,  ylgamak-

 

yglamak...

Türkmen 

dilinde  çekimsiz  sesleriň  distaktly  metatezasyna  hem  duş 

gelinýar.  Meselem:  turuz-tuzur,  horaz-hozar,  gysmak-sykmak,  çyraz-syraç, 

tefiş-petiş(p.), paliz-pasyl (p.), zamy-mazy, omzamak- zomamak.

Metateza  netijesinde  iki  hili  aýdylýan  sözleriň  orfografiýasyny 

kämilleşdirmek  üçin  bu  hadysasynyň  türkmen  şiwelerindäki  ýagdaýynyň  ylmy 

taýdan ýörite öwrenilmegi gerek.

Edebiýatlar

1.  Amansaryýew J.  Türkmen  dialektologiýasy. Aşgabat,  1970.

2.  Hudaýgulyýew  M.  Häzirki  zaman  türkmen  dili.Fonetika.  Aşgabat.

1992.

3.  Öwezow  A.  Türkmen  edebi  dilinde  alynma  sözleriň  ulanylyşy. 

Aşgabat,  1988.