TÜRKİye cumhuriyeti ankara üNİversitesi

* p<.05, ** p<.01

Tablo 3.8. incelendiğinde, bütün değişkenler arasında ilişkinin bulunduğu görülmektedir. Buna göre, depresyonun, Kişilerarası Tarz ile (r=.50, p<.01), Kısa Semptom Envanteri puanları (KSE) ile (r=.82, p<.01), Öfke İle İlişkili Davranışlar ile (r=.47, p<.01) ve Kişilerarası Öfke ile (r=.25, p<.05) pozitif yönde; Kendilik Algısı ile (r=-.60, p<.01) de negatif yönde bir ilişki gösterdiği bulunmuştur. Kişilerarası Tarzın, Kısa Semptom Envanteri puanları ile (r=.41, p<.01), Öfke İle İlişkili Davranışlar ile (r=.48, p<.01) ve Kişilerarası Öfke ile (r=.59, p<.01) pozitif yönde, Kendilik Algısı ile (r=-.48, p<.01) de negatif yönde bir ilişki gösterdiği görülmüştür. Kısa Semptom Envanteri puanlarının, Kendilik Algısı ile (r=-.67, p<.01) negatif yönde, Öfke İle İlişkili Davranışlar ile (r=.47, p<.01) ve Kişilerarası Öfke ile (r=.30, p<.01) pozitif yönde bir ilişki gösterdiği saptanmıştır. Kendilik Algısının Öfke İle İlişkili Davranışlar (r=-.33, p<.01) ve Kişilerarası Öfke ile (r=-.23, p<.05) negatif yönde bir ilişki gösterdiği bulunmuştur. Son olarak da Öfke Davranışı ile Kişilerarası Öfkenin (r=.67, p<.01) pozitif yönde bir ilişki gösterdiği görülmüştür.

Kişilerarası Tarz Ölçeği’nin, Öfke ile İlişkili Davranışlar Ölçeği’nin ve Kişilerarası Öfke Ölçeği’nin alt ölçekleri veYaşam Doyumu ile Kişilerarası Memnuniyetin; depresyon, kişilerarası tarz, kendilik algısı, öfke davranışları ve kişilerarası öfke ile gösterdikleri korelasyonlar da Tablo 3.9.’da verilmiştir.

Tablo 3.9. Alt Ölçeklerin ve Yaşam Doyumu İle Kişilerarası Memnuniyetin Temel Değişkenlerle Olan Korelasyonları

	Depresyon BDE	Kişilerarası Tarz	Kendilik Algısı	Öfke Davranışı	Kişilerarası Öfke
Kişilerarası Tarz
Baskın	.24*	--	-.30**	.41**	.50**
Kaçınan	.50**	--	-.46**	.36**	.40**
Öfkeli	.45**	--	-.38**	.61**	.64**
Duyarsız	.39**	--	-.35**	.19*	.35**
Manipülatif	.33**	--	-.32**	.25**	.48**
Alaycı	.14	--	-.15	.30**	.44**
Öfke Davranışı
Saldırgan	.44**	.44**	-.28**	--	.61**
Sakin	-.19	-.20**	.25*	--	-.13
Kaygılı	.31**	.35**	-.27**	--	.44**
Kişilerarası Öfke
İntikam	.24*	.59**	-.22*	.67**	--
Pasif Agresif	-.01	.41**	.02	.45**	--
İçe Dönük	.17	.13	-.17	.25**	--
Umursamaz	-.10	.05	.20	-.06
Yaşam Doyumunda Düşüklük	.71**	.44**	-.61**	.43**	.23*
Kişilerarası Memnuniyetsizlik	.75**	.43**	-.60**	.53**	.19

* p<.05, ** p<.01

Tablo 3.9 incelendiğinde, temel değişken olan depresyonun, Kişilerarası Tarz alt ölçeklerinden Alaycı Tarz ile, Öfke Davranışlarından Sakin Davranış ile, Kişilerarası Öfke alt ölçeklerinden Pasif Agresif, İçe Dönük ve Umursamaz alt ölçekleriyle anlamlı bir ilişki göstermediği, ancak diğer bütün alt ölçeklerle anlamlı bir ilişki gösterdiği bulunmuştur. Buna göre depresyonun, KTÖ alt ölçeklerinden Baskın Tarz ile (r=.24, p<.05), Kaçınan Tarz ile (r=.50, p<.01), Öfkeli Tarz ile (r=.45, p<.01), Duyarsız Tarz ile (r=.39, p<.01), Manipülatif Tarz ile (r=.33, p<.01); Öfke Davranışları alt ölçeklerinden, Saldırgan Öfke ile (r=.44, p<.01), Kaygılı Davranışlar ile (r=.31, p<.01); Kişilerarası Öfke alt ölçeklerinden de İntikam Tepkileri ile (r=.24, p<.05) ile pozitif yönde bir ilişki gösterdiği görülmüştür. Ayrıca yaşam doyumu ve kişilerarası memnuniyete baktığımızda, depresyonun Yaşam Doyumu ile (r=.71, p<.01) ve Kişilerarası Memnuniyet ile (r=.75, p<.01) pozitif yönde bir ilişki gösterdiği bulunmuştur. Buna göre, bireylerin yaşam doyumsuzluğu ile kişilerarası memnuniyetsizliği arttıkça, depresyon puanları artmaktadır.

3.2. ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN VE OLMAYAN BİREYLERDEN ELDE EDİLEN VERİLERİN KARŞILAŞTIRILMASINA İLİŞKİN BULGULAR

Bu bölümde, araştırma analizleri yapılmadan önce veri girişinin doğruluğu ve değişkenlerin dağılımlarının çok değişkenli istatistik analizi sayıltılarına uygunluğu test edilmiştir. Test aşamasında Beck Anksiyete Ölçeği baz alınarak, anksiyete grubunda 18 puan ve üstü alanlar, karşılaştırma grubunda ise 30 puan ve altı alanların verileri elenerek, başlangıçta yüz altmış iki (162) olan örneklem toplamı, yüz dörde (104) indirilmiştir.

3.2.1. Demografik Değişkenlere Yönelik Üç Faktörlü Varyans Analizi Sonuçları

Anksiyete bozukluğu örneklemi, yaş dağılımları için 18–40 ve 41–60 yaş aralığı olmak üzere iki gruba; eğitim durumu için, ilköğretim (ilkokul ve ortaokul mezunu) ve lise ve üstü (lise ve üniversite mezunu) olmak üzere iki gruba ve gelir durumu için alt gelir grubu (1000 YTL ve altı) ve üst gelir grubu (1001 YTL ve üstü) olmak üzere 2 gruba ayrılmıştır

Anksiyete düzeyi üzerinde grup, gelir durumu ve eğitim durumu değişkenlerinin temel ve ortak etkilerini belirlemek amacıyla 2 (Grup) X 2 (Gelir Durumu) X 2 (Eğitim Durumu) faktörlü varyans analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçları Tablo 3.10.’da verilmiştir.

Tablo 3.10. Anksiyete Düzeyi Üzerinde Grup, Gelir ve Eğitim Durumunun Temel ve Ortak Etkileri

Kaynak	Kareler Toplamı	s.d.	Ortalama Kare	F
Grup	11673.272	1	11673.272	291.415***
Eğitim	5.522	1	5.522	.138
Gelir	34.621	1	34.621	2.32
Grup X Eğitim	21.390	1	21.390	.534
Grup X Gelir	1.525	1	1.525	.038
Eğitim X Gelir	.553	1	.553	.014
Grup X Eğitim X Gelir	23.033	1	23.033	.575
Hata	2884.117	72	40.057
Toplam	66670.000	80
*** p<.001

Tablo3.10’da görüldüğü gibi, anksiyete puanları üzerinde sadece grup temel etkisinin (F=291.415; p<.001) anlamlı olduğu bulunmuştur. Herhangi bir anksiyete bozukluğu yaşayan bireylerin anksiyete düzeyinin (X= 41.3; S= 7.53), herhangi bir bozukluğu olmayan bireylerin anksiyete düzeyinden (X= 7.16; S= 4.84) anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür.

İkinci olarak, anksiyete düzeyi üzerinde grup, cinsiyet ve yaşın temel ve ortak etkilerini belirlemek amacıyla 2 (Grup) X 2 (Cinsiyet) X 2 (Yaş) faktörlü varyans analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçları Tablo 3.11’de sunulmuştur.

Tablo 3.11. Anksiyete Düzeyi Üzerinde Grup, Cinsiyet ve Yaşın Temel ve Ortak Etkileri

Kaynak	Kareler Toplamı	s.d.	Ortalama Kare	F
Grup	14955.972	1	14955.972	397.73***
Cinsiyet	79.366	1	79.366	2.111
Yaş	10.811	1	10.811	.287
Grup X Cinsiyet	8.366	1	8.366	.222
Grup X Yaş	84.580	1	84.580	2.249
Cinsiyet X Yaş	22.654	1	22.654	.602
Grup X Cinsiyet X Yaş	.000	0	.
Hata	3421.874	91	37.603
Toplam	85873.000	98
***p<.001

Yapılan analiz sonucunda anksiyete puanları üzerinde yalnızca grup temel etkisinin (F=397.73; p<.001) anlamlı olduğu bulgulanmıştır. Herhangi bir anksiyete bozukluğu yaşayan bireylerin anksiyete düzeyinin (X=41.17; S=7.62), herhangi bir bozukluğu olmayan bireylerin anksiyete düzeyinden (X=6.9; S=4.7) anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür.

Üçüncü olarak, KSE toplam puanları üzerinde grup, yaş ve cinsiyetin temel ve ortak etkilerini belirlemek amacıyla 2 (Grup) X 2 (Yaş) X 2 (Cinsiyet) faktörlü varyans analizi uygulanmıştır. KSE toplam puanları alınırken Anksiyete alt ölçek puanları toplama katılmamıştır. Analiz sonuçları Tablo 3.12.’de verilmiştir.

Tablo 3.12. KSE Toplam Puanları Üzerinde Grup, Cinsiyet ve Yaşın Temel ve Ortak Etkileri

Kaynak	Kareler Toplamı	s.d.	Ortalama Kare	F
Grup	40601.810	1	40601.810	82.766***
Cinsiyet	214.908	1	214.908	.438
Yaş	2.861	1	2.861	.006
Grup X Cinsiyet	37.464	1	37.464	.076
Grup X Yaş	1000.035	1	1000.035	2.039
Cinsiyet X Yaş	163.598	1	163.598	.333
Grup X Cinsiyet X Yaş	.000	0	.
Hata	32376.994	66	490.561
Toplam	326111.000	73
***p<.001

Tablo 3.12’de, KSE toplam puanları üzerinde grup temel etkisinin (F=82.766; p<.001) anlamlı olduğu bulgulanmıştır. Daha açık bir deyişle, herhangi bir anksiyete bozukluğu yaşayan bireylerin genel psikolojik belirti düzeyinin (X=88.82; S=28.72), herhangi bir bozukluğu olmayan bireylerin genel psikolojik belirti düzeyinden (X=20.1; S=13.27) anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmüştür.

3.2.2. Anksiyete Bozukluğu Yaşayan ve Yaşamayan Bireylerin Kişilerarası Tarz, Kendilik Algısı, Öfke, Genel Psikolojik Belirtiler, Yaşam doyumu ve İlişkilerden Duyulan Memnuniyet Değişkenleri Açısından Karşılaştırılması

Anksiyete bozukluğu yaşayan ve yaşamayan grupların kişilerarası tarz, kendilik algısı, öfke, genel psikolojik belirtiler (KSE), yaşam doyumu ve ilişkilerden duyulan memnuniyet değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığının anlaşılması amacı ile veriler Bağımsız Örneklemler İçin T-Testi uygulanarak analiz edilmiştir. Tablo 3.13.’de toplam puanlar için yapılan t-testi sonuçları, Tablo 3.14’de ise alt ölçek puanları için yapılan t-testi sonuçları (Bonferroni düzeltmesi de dikkate alınarak) sunulmuştur.

Tablo 3.13. Anksiyete Bozukluğu Yaşayan ve Yaşamayan Grupların Öfke, Kişilerarası İletişim Tarzı, Kendilik Algısı, Genel Psikolojik Belirtiler (KSE) Toplam Puanları Açısından Karşılaştırılması

		Anksiyete		Karşılaştırma
DEĞİŞKENLER		Grubu		Grubu
		N=52		N=52
		X	S	X	S	t
Kişilerarası Tarz		144.64	38.14	106.884	21.0	5.72***
Öfke Davranışları		48.33	11.98	33.83	7.47	6.71***
Kişilerarası Öfke		140.35	38.33	109.41	24.87	4.36***
Kendilik Algısı		64.64	15.85	88.37	15.22	-7.23***
Kısa Semptom Envanteri		117.85	36.80	26.14	17.87	3.18***
*** p<.001