Turkiy Guliston yoxud Axloq

 
ADOVAT
Adovat deb birovga xusumat va dushmanlik qilmakni aytilur. Adovat
vijdonni behuzur qiladurgon eng yomon xulqlardan o’ldig’ini inson yaxshi
bilsa edi, hech vaqt aziz jonini alamlik azobga giriftor qilmas edi.
Suqrot hakim: «Man dushmanim bo’lg’on bir odamga adovat qilmayman.
Zeroki, maning adovatim dushmanimning xusumatini ziyoda qiladur. Man
adovatga qarshi do’stlik ila muqobala qilub, xusumatni muvaddatga
aylandurub, dushman kishilarni o’zumga el qilaman», – demish.
Aflotun hakim: «Dildagi adovat temirdagi zangg’a o’xshar. Zang temirni
yegani kabi adovat qalbni azobga soladur», – demish. Hazrati Muhiddin:
«Xusumat va adovatdan qutulmoq, birovga jabr va zulm bo’ladurgan ishdan
ehtiyot bo’lmak, dushman paydo qiladurgan harakotdan ihtiroz qilmak ila
bo’ladur. Man hech kimg’a adovat qilmoqg’a luzum ko’rmadim. Chunki
hozirgacha man hech dushmanga uchramadim», – demish.
Alhosil, yomon xulqlarning yomoni bo’lgan adovat shunday bir yomon
sifatdurki, barcha buzuq ishlarni tug’ub, katta bo’lub chiqadurgan yeri
adovatdur. Adovat esa nafsoniyatdan paydo bo’lur . Nafsoniyat esa
farishtalarning ustodi o’lan Azozilga «Shaytonur-rajim» ismini bergan
shoyoni ihtiroz bir sifati zamimadur. Adovat ila nafsoniyat ikkisi tarbiyasiz
dilga hosil bo’ladurgan bir illati jismoniyadurki, buning birinchi iloji vijdon
va insof uzra hakimona tadbir va harakotimizga bog’lidur. Hamaga ochuq va
oydindurki, adovat daraxti xusumat mevasini chiqarur. Agar adovatni kesub

---

tashlab o’rniga muxolasat novdasi ulansa va bu soyada muhabbat va ulfat
mevasi nishona qilur. Rasuli akram nabiyyi muhtaram sallollohu alayhi
vasallam afandimiz: «Alloh taoloni suymagan odam xusumat va da’vosinda
qattig’lik qilgan odamdur» , – demishlar.
Adovat balosi bizlarni netdi,
Adovat qilma deb Haq bizga aytti.
Zidlik qilduk, mol va davlatlar ketdi,
Moldan o’tub, oxir jonlarga yetdi.