Turizmda axborot texnologiyalari

SMTP protokoli 
(Simple mail Transfer Protocol) — xatni 
jo‘natuvchi oddiy protokol. Tarmoq tizimlari orasida matnli fayl­
lami va xat yozuvlarini TCP protokoliga asoslanib jo ‘natuvlami 
amalga oshirishda qo‘llaniladi.
SMTP — xabar ikki qismdan iborat bo‘ladi: sarlavha va xat 
xnatnidan iborat. Sarlavhada barcha uzellardan o‘tganligi haqida 
ma’lumotlami joylashtiradi, unda ushbu uzelning tarmoq manzili 
va vaqtinchalik belgini joylashtiradi.
SNMP 
(Simple Network Management Protocol) - tarmoqni 
boshqaruvchu oddiy protokol. Unda tarmoq faolligi monitoringini 
bajarish, ishchi stansiyalami boshqarish, tarmoq kommutatsiya 
qurilmalarmi boshqarish kabi funksiyalarni baj aradi.
IPX 
(Internetwork Packet eXchange) - tarmoqlararo paketlar 
almashuvi. Novell kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan, 
qaysidir ma’noda TCP/IP protokollar stekiga o‘xshash hisoblanadi. 
Bu yerda ma’lumotlar uzatuvida deytagramma usuli qo‘llaniladi, 
ya’ni mantiqiy bog‘lanishlami yo‘lga qo‘ymasdan kafolatlanmagan 
yetkazib berishni amalga oshiradi.
IPX protokoli kichik lokal tarmoqlarda yaxshi ishlaydi, chunki 
shu turdagi tarmoqlar uchun ishlab chiqilgan.
Ushbu protokolda manzillashtirish tarkibi ierarxik bo'ladi. 
Tarmoq IPX manzili uch qismdan iborat, ya’ni
- tarmoq nomeri;
— uzel nomeri;
190

---

- soket.
IPX manzilida “tarmoq nomeri” aniq 4 baytdan iborat. “Uzel 
nomeri” maydoni uzelning fizikaviy manzilini 6 baytga saqlaydi.
Ikki baytli soket maydoni amaliy jarayonlami idendifikat- 
siyalash orqali ma’lumotlami uzatishda qo‘llaniladi.
Soket (ingl. socket — in, o‘yilgan chuqurlik) — jarayonlar 
doirasida ma’lumotlar almashuvini ta’minlovchi dasturiy interfeys. 
Jarayonlar bitta kompyuterda yoki har xil kompyuterlarda 
bajarilishi mumkin.
0
15
Nazorat summasi
Paket uzunligi
Uzatishni
boshqarish
Tip
Qabul qiluvchining manzili
Jo‘natuvchining manzili
Ma’lumotlar