Turizm va Servis ”kafedrasi

4. O‘zbekistonda joylashtirish vositalarini jahon standartiga moslashtirish

Mehmonxonalar faoliyatidaservis va xizmatko‘rsatishdarajasini har jihatdanrivojlantirish, mamlakatimizdaerkinfuqarolikjamiyati va farovonhayotbarpoetishningmuhimomillaridanbiridirHozirgikundarespublikamizdaturizmnirivojlantirishbo‘yichakattaimkoniyatlaryaratilmoqda. Turistlar uchun mavjudturistikobyektlarnitomoshaqilishlari uchun xizmatko‘rsatishdarajalari ham toborayaxshilanibbormoqda.Oldingiyillargaqaragandamamlakatimizgatashrifbuyuruvchilarsoni ham keskinoshmoqda. Bu esaturizmsohasidakattayangilanishnitaqozoetdi. Chunki, turistlarningasosiyehtiyojlariniqondiruvchimehmonxonalarnisifatjihatdanyaxshilashkerakliginidavrtaqozoqildi.Bugungikungakelibrespublikamizdagimavjudmehmonxonalarningaksariyatiqaytata’mirdanchiqarilib, zamonaviyboshqaruvtizimlarijoriyqilindi. Hozirgikundazamontalablaridarajasidaya’ni 3-4-5 yulduzli mehmonxonalar mahalliy va xorijiyturistlargasifatlixizmatko‘rsatibkelmoqda.Bu esadavlatbudjetigavalyutatushuminioshirmoqda va shu bilan birgaaholiningish bilan ta’minlanishigaimkonyaratmoqda.Bilamizki, so’nggibirnechayillardavomidamamlakatimizdaturizmsohasiningasosi bo’lgan mehmonxonalar industriyasijadalrivojtopmoqda. Shuningdek, yuqoridarajadaxizmatko’rsatuvchi mehmonxonalar soniqanchalikko’pbo’lsa, aholiningish bilan ta’minlanishi va o’znavbatidasayyohlikning ham yanadrivojlanishigaimkonyaratadi. Quyidagichizmaasosidapoytaxtimizdagi mehmonxonalar industriyasiningrivojlanishholatiniko’rishimizmumkin.

2015 yilbo’yichaPoytaxtimizdagi mehmonxonalar soniningo‘sishdinamikasiyilga-yilgaoshibborayotganliginiko‘rishimizmumkin.

So‘nggiyillardamamlakatmizda mehmonxonalar faoliyatinitakomillashtirish va ulardako‘rsatiladiganservisxizmatlarinijaxontalablariasosida shakllantirish davlatsiyosatidarajasigako‘tarildi. Shu bilan birga, davlatstandartlarigaasosanmehmonxonalardazamonaviyxizmatko‘rsatishdarajalaribelgilanganbo‘lib, xizmatko‘rsatishdarajalaritaqdimetayotgan mehmonxonalar xizmatko‘rsatishsifatinibelgilash uchun ishlatiladi.Zamonaviy mehmonxonalar faoliyatidaturistikxizmatlardaquyidagixizmatlarlyuks, birinchiklass, turistlikklass, iqtisodklassqilibbelgilanadi.

“Lyuksklass” Ushbuklassbo‘yichaturlarnitashkilqilishdaodatdaengyuqoridarajalixizmatlarjalbqilinadi. Ayniqsa, 5 yulduzlihashamatli mehmonxonalar, birinchiklass va biznesaviatsiyasamolyotlaridauchish, hashamatlirestoranlardaovqatlanish, alohida transport lyuksklassmashinalaridaalohida gid xizmatlari va h.k.larnio‘zichigaoladi. Bundayturlar VIP xizmatko‘rsatishturkumibo‘yichataqdimetiladi.

“Birinchiklass” (daraja) – bu nisbatan yuqoridarajalixizmatko‘rsatishbo‘lib, 4-5 yulduzlimehmonxonalardajoylashtirish, biznesklassdarajadagisamolyotlardauchish, obro‘lirestaranlardaovqatlanish, individual traasnfertni, gid xizmatlarininazardatutadi.

“Turistlikklass” Bu 2-3 yulduzlimehmonxonalardajoylashtirishni, doimoaviareyslarningiqtisodklasslaridauchish, shvedstolixilibo‘yichaovqatlanishni, guruhlitransferninazardatutuvchiengommalashganxizmatko‘rsatishturisanaladi.

“Iqtisodklass” Bu engarzonximatko‘rsatishturidir. Odatdaiqtisodklassidantalabalar va kamta’minlanganlarfoydalanadilar. Ushbuklassdasturlariyuqoridarajadabo‘lmaganxizmatlarnikammiqdordataqdimetishninazardatutadi.

Shu bilan birga, 1-2 yulduzlimehmonxonadajoylashtirish, yotoqxona va xostellardajoylashtirish, o‘z-o‘zigaxizmatko‘rsatishtamoyilibo‘yichafaoliyatyurituvchikichik va kooperativmehmonxonalardajoylashtirishni, charter aviareyslaridauchish, kutibolish va kuzatishjamoattransportidaamalgaoshiriladi. Bir so‘z bilan aytganda, hammasitejamli va arzon.Ammo, ushbubelgilashlarningbarchadarajalarishartli va ko‘pinchaularmilliyvariantlar va farqlargaegabo‘ladi.Shundankelibchiqib, xizmatdarajasini va uningtarkibinianiqlashtirishshuningdek, bugungikuntalabidagizamonaviymehmonxonalardaxizmatko‘rsatishhajminiko‘paytirish, samaradorlikdarajasinioshirish, ko‘proqbepul va pullikqo‘shimchaxizmatlarniyaratishlozim.

Mehmonxonaxizmatlariningxususiyatlariquyidagilardaniborat:

1. 
   Ishlabchiqarish va iste'mol qilish jarayonlariningbirxilbo‘lmaganligi.
   
2. 
   Cheklangansaqlashhajmi.
   
3. 
   Shoshilinchtabiat.
   
4. 
   Xodimlarningishlabchiqarishjarayonidakengishtiroki.
   
5. 
   Talabningmavsumiytabiati.
   
6. 
   Mehmonxonaxizmatlariningo‘zarobog'liqligi va sayohat (sayohat) maqsadlari.
   

Bir vaqtningo‘zidamehmonxonaxizmatlariniishlabchiqarish va iste'mol qilish jarayonlari. Mehmonxonadataqdimetiladiganxizmatlarmajmuasigakelsak, birvaqtningo‘zidaishlabchiqarish va iste'mol qilish jarayonlariningajralmasxususiyatikabiumumiyxususiyatlarto‘liqishlamaydi. Ba'zi mehmonxonalar xizmatlarimijozningborligi bilan bog'liqemas. Masalan, xonanitozalash va unisotishgatayyorlash joy va vaqtniqabulxonasidasotilganpayt va mijozningdarholtekshiruvi bilan moskelmaydi. Bir vaqtningo‘zidabo‘lmaganlikovqatlanishxizmatlarinitavsiflaydi: aksariyathollardaovqattayyorlashboshqajoyda va har xilvaqtda, qismanmijozishtirokidaamalgaoshiriladiganxizmatko‘rsatish va xizmatko‘rsatishjarayonlaridanfarqqiladi. Mehmonxonakompaniyasi uchun jarayonlarnibundayajratishzaruratdir. To‘g'ridan-to‘g'ri xizmatbuerdama'lumbirvaqtdatalabniqondirishgamo‘ljallangantayyorlovxizmatlariniamalgaoshirishdanoldin bo‘lishi kerak. Cheklangansaqlashhajmi. Umumanmehmonxonaxizmatlarikompleksinikeyinchaliksotish uchun saqlabbo‘lmaydi. Xodimlarningishlabchiqarishjarayonidakengishtiroki. Ularniasosansanoatxizmatlaridanajratibturadiganmehmonxonaxizmatlariningmuhimxususiyatibo‘lib, buerdamashinalar va avtomatmashinalarko‘proqishlatiladi, ishlabchiqarishjarayonidaodamlarningkengishtirokistandartstandartmezonlarnibelgilaydi, mijozlargaxizmatko‘rsatishdarajasi va mehmonxonakorxonasining har qandayxizmatixodimlariningfaoliyatibaholanadi. Ko‘pginahollarda, ushbumezonlargaquyidagilarkiradi.

• 
  ma'lumotolish yoki bron qilish uchun qo‘ng'iroqqajavobberishvaqti (15, 20, 30 soniya);
  
• 
  turar joy xizmatidaro‘yxatdano‘tishvaqti. Qabulqilishningqanchabo‘lishidanqat'inazar, mijozlarma'lumbirmehmonxonakorxonasidabelgilanganvaqtdanko‘proqvaqtdavomidaturmasliklari kerak (5, 10, 15 daqiqa);
  
• 
  ma'lumbirxizmatnitaqdimetishgasarflanganvaqt. Masalan, yuk xonagamijozningro‘yxatdano‘tganidankeyin 3 minutdankechiktirmayetkazibberiladi; aholining shaxsiy buyumlariniyuvish va tozalashkundavomidasaqlanadi va hokazo;
  
• 
  forma ko‘rinishi va mavjudligi;
  
• 
  xizmatko‘rsatuvchixodimlarningxorijiytillarnibilishi va boshqalar.
  

Jahon mehmonxonalar fondidamehmonxonalarningikkitaasosiyguruhimavjud: doimiyyashash va vaqtinchayashash uchun. O‘znavbatida, ularquyidagilargabo‘linadi: 1) qisqato‘xtashsharoitida har qandaykontingentgaxizmatko‘rsatadigantranzit mehmonxonalar; 2) xizmat safari va xizmatsafarlaridaxizmatko‘rsatadiganxizmatmehmonxonalari; 3) dam olish uchun mehmonxonalar (sayyohlik, kurort va boshqalar). Ushbubarcha mehmonxonalar uchun mijozlarningvaqtinchayashashmuddati, turar joy, ovqatlanish, maishiyxizmat uchun sharoitlarningmavjudligi, shuningdek, mijozlarningtalablariniinobatgaolganholdaqondirishzaruratiborasidagianiqtalablarishlabchiqilgan. Mehmonxonalarningmaqsadi, xizmatko‘rsatadiganturistlarningtoifalariningxususiyatlari va boshqabirqatoromillargaqarab, mehmonxonalar turlarimavjud: motel, lager, rotel, flotel, qayiq, sayyohlikbazasi, turistikboshpana.