Turizm va mehmonxona xo’jaligi” kafedrasi o’zbekiston iqtisodiyoti fani bo’yichA

O‘zbekistonda transport sohasining iqtisodiyotdagi o‘rni va roli

	2000	2005	2010	2015	2016
Tarmoqning YIMdagi ulushi, %	8,8	11,7	12,9	11,2	12,5
Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarda tarmoqning ulushi, %	16,7	24,1	29,7	9,0	11,6
Iqtisodiyotda band bo‘lganlarda tarmoqning ulushi, %	4,3	4,8	5,2	5,4	5,4
Transport sohasida davlat mulki ulushi, %	69,3	62,1	44,0	32,2	30,9

2000  – 2016-yillarda transport sohasining yalpi ichki mahsulotdagi ulushi axborot va aloqani ham qo‘shib hisoblaganda 8,8 foizdan 12,5 foizga ko‘paygan. Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarda tarmoqning ulushi 2000- yilda 16,7 foiz, 2005-yilda 24,1 foiz, 2010-yilda 29,7 foiz bo‘lsa, keyingi yillarda qisman pasayib bordi va 2016 yilda 11,6 foizga teng bo‘ldi. Bunga sabab asosiy investitsiya loyihalari 2005  –  2010-yillarda amalga oshirildi. Bu davlat tomonidan transport sohasini rivojlantirishga ustuvor ahamiyat berilayotganligini bildiradi. Bugungi kunda iqtisodiyotda jami band bo‘lganlarning 5,4 foizi ushbu sohada faoliyat ko‘rsatmoqda.

Iqtisodiyotda davlat ulushini kamaytirish, turli mulkchilik shakllarini qo‘llab-quvvatlash siyosati natijasida transport sohasida ham davlat mulki ulushi borgan sari kamaytirilmoqda. Davlat mulki ulushi 2000-yilda 69,3 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2016-yilga kelib bu ko‘rsatkich 30,9 foizdan iborat bo‘ldi.

Bugungi kunda transport turlari orqali tashilayotgan yuklar hajmi 1603,6 mln. tonnaga yaqinlashdi. Mazkur yuklarning asosiy qismi, ya’ni 91,9 foizi avtomobil transportida tashilmoqda. Temiryo‘llar orqali qariyb 67,6 mln. tonna, quvur yo‘llari orqali deyarli 62,2 mln. tonna, havo transporti orqali esa 26,5 ming. tonna yuk tashilmoqda. Temiryo‘l liniyalarini qurish va zamonaviylashtirish sohasida amalga oshirilayotgan yirik loyihalar kelgusida shu transport turining yuk tashishdagi salmog‘i oshishiga olib keladi.