|
4-Mavzu Tadbirkorlik faoliyatini qo’llab- quvvatlovchi huquqiy va me’yoriy hujjatlari.
Tadbirkorlik nishakllantirish uchun ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va boshqa muayyan sharoitlar yaratilishi kerak. Iqtisodiy sharoitlarga quyidagilar kiradi: tovarga bo‘lgan talab va taklif; xaridor sotib olishi uchun tovar turlarining mavjudligi; xaridor sotib olishi uchun zarur pul hajmining mavjudligi; ishchilarning maoshiga, ya’ni sotib olish imkoniyatiga ta’sir ko'rsatuvchi ishchi o'rinlari, ishchi kuchlarining ortiqchaligi yoki etishm ovchiligi. Pul resurslarining m avjudligi va ulardan foydalanish im koniyatlari, kiritilgan kapitaldan olinayotgan daromad miqdori va o‘z ishbilarmonlik operatsiyalarini m oliyalashtirish uchun olinishi m o'ljallangan kredit m iqdori iqtisodiy sharoitga ta’sir etadi. Bu ishlar bilan bozor infratuzilm asini tashkil etgan turli tashkilotlar shug‘ullanadi. Tadbirkorlar shunday tashkilotlar bilan aloqa o‘rnatib, tijorat operatsiyalarini amalga oshiradi. Moliya xizmatini ko'rsatuvchi banklar, xom ashyo, materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, yoqilg'i, energiya, mashina va uskunalar, instrum entlar bilan ta’minlovchilar; tovarni xaridorga etkazuvchi ulgurji va chakana savdogarlar; kasbiy, yuridik, buxgalteriya xizmatlari, vositachilik xizmatini ko'rsatuvchi firma va korxonalar; ishchi kuchini yollashda yordam beruvchi ishga joylash agentliklari; ishchi va m utaxassis xizm atchilam i tayyorlayotgan o'quv yurtlari; reklama, transport, sug'urta agentliklari; aloqa va axborotni uzatish vositalari ushbu tashkilotlar tizim ini tashkil etadi. Tadbirkorlikning shakllanishi ijtimoiy va iqtisodiy sharoit bilan chambarchas bog'liq. Tadbirkorlik shakllanishining iqtisodiy sharoitiga ijtimoiy sharoit yaqin turadi. Ijtimoiy sharoit, avvalo, xaridorlarning didi va modaga javob bera oladigan tovarlarni sotib olishga intilishi bilan belgilanadi. Turli bosqichlarda ushbu talab o'zgarib turishi m um kin. Bunga ijtim oiy-m adaniy m uhitga bog'liq axloqiy va diniy me’yorlar jiddiy ta’sir ko'rsatadi. U shbu me’yorlar xaridorlarning turm ush tarziga va u orqali tovarlar talabiga bevosita ta’sir etadi. Ijtimoiy sharoit shaxsning ishga m unosabatiga o'z ta ’sirini o'tkazadi, bu esa, o 'z navbatida, biznes taklif etayotgan maoshning miqdoriga, mehnat sharoitiga bo'lgan munosabatiga ta ’sir etadi. Tadbirkorlik faoliyatining shakllanishida ishbilarmon xodim - larni tayyorlash, qayta tayyorlash, malakasini oshirish masalalarini hal etish m uhim ahamtiyatga ega. Buning uchun tadbirkorlik faoliyatini yuritishning zamonaviy uslublarini o'rganishni tashkil etish, xodimlani o'qitish va qayta o'qitish, ularni rivojlangan mamlakatlarga malaka oshirish uchun yuborish, ishbilarm onlarni o'qitish uchun o 'qituvchilarni tayyorlash va qayta tayyorlash ishlarini tashkil etish, tadbirkorlik sektori uchun xodimlarni tanlash bo'yicham aslahat markazlarini ochish kerak. Har bir tadbirkorlik faoliyati tegishli huquqiy m uhitda kechadi. Shuning uchun kerakli huquqiy sharoit yaratish katta aham iyatga ega. Bu birinchi navbatda tadbirkorlik faoliyatini tartibga keltiruvchi farm onlar va tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay sharoit yaratib beruvchi qonunlam ing mavjudligi, y a’ni korxonalarni ro ‘yxatdan o'tkazish jarayonining qisqa va oddiy bo'lishi; tadbirkorlikni davlat b y u ro k ratizm id an h im oya qilish; soliq q o n u n ch ilig in i tak o - millashtirish; 0 ‘zbekiston va chet el ishbilarm onlarining ham korlik faoliyatini rivojlantirishdan iboratdir. Shu bilan birga bunga kichik ta d b irk o rlik ish larig a k o ‘m ak la sh ish h u d u d iy m ark a z la rin i tashkillashtirish, statistika shakli va hisob-kitobini soddalashtirish kiradi. Tadbirkorlik faoliyatining huquqiy kafolati masalasi bilan bog'liq m asalalarni hal etish ham m u h im aham iyat kasb etadi. A Q Shning tadbirkorlik sohasida k o ‘p yillar m obaynida q o ‘llab kelayotgan q o n u n lar tizim i bunga m isol b o ‘la oladi. U lard an bir nechasiga e’tib o r beraylik (1,2.1-jadval)1. Davlatning ishbilarm onlik faoliyatini tartibga solish kerakligini asoslab berar ekan, F.Kotler ushbu q onunlar paydo bo‘lishining uch asosiy sababini ko‘rsatib berdi: — firmalami bir-biridan him oya qilish zarurligi. «Tadbirkorlar bir ovozdan raqobatni m aqtaydilar, lekin ularning m anfaati raqobat bilan to‘qnash kelganda uni bartaraf etishga harakat qiladilar». Shundan kelib chiqib, «g‘irrom raqobat»ning oldini olish bo‘yicha qonunlar paydo bo‘ldi: nohaqam aliyotdan iste’m olchilarni him oyalash zarurligi. Shundan kelib chiqib, nazoratsiz qolib, sifatsiz tovar ishlab chiqarayotgan, reklam ada yolg'on axborot berayotgan, o ‘rash va narx yordam ida aldayotgan firmalarga qarshi qaratilgan qonunlar joriy etildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
