Turizm sohasida xizmatlar va ularni lokalizatsiya qilish

1.3 Xizmat ko’rsatish sohasida jahon tajribasi

Turizm sohasiga oid standartlar. O‘zbekistonda tashkiliy-huquqiy shakllaridan qat’iy nazar, barcha turistik korxonalar tomonidan turistik xizmatlar sifatiga majburiy va tavsiya etiluvchi talablarni belgilovchi standart mavjud. Amaliyotda bu tizim turistning hayoti, sog‘lig‘i va mulkining xavfsizligini hamda atrof-muhitni qo‘riqlashni taminlaydigan turistik xizmatlar sifatiga bo‘lgan majburiy talablarini o‘z ichiga oladi. Shuni aytish kerakki, turistik xizmatlarga (ekskursiya, poxod, sayohat) va xizmat ko‘rsatishi shartlariga bo‘lgan talablar majburiy va tavsiyalanuvchilarga bo‘linadi. Barcha turistik xizmatlarga majburiy bo‘lgan talablar quyidagilar: hayot va sog‘liq xavfsizligi; turist va ekskursantlar mulkining saqlanishi; atrof-muhit muhofazasi. Turist va ekskursantlar hayoti va sog‘ligi xavfsizligi. Barcha turistik xizmat turlari iste’molchilar sog‘ligi, hayoti va mulki uchun xavfsizlik ta’minlangan bo‘lishi kerak. Turistik xizmatlar xavfsizligi normal sharoitda bo‘lganidek, favqulodda holatlar (tabiiy ofat va boshqalar) da ham ta’minlanishi kerak. Turistik trassalar ekologik qulay va sanitar-epidemiologik sharoitlari yaxshi bo‘lgan hududlarda joylashtirilishi kerak. Turistik xizmatlarga va xizmat ko‘rsatish sharoitlarga talablar. Ko‘rsatilayotgan turistik xizmatlar iste’molchilar uchun qo‘shimcha qulayliklarni o‘z ichiga oluvchi talablarga mos kelishi kerak. Turistik xizmatlar va xizmat ko‘rsatish sohasiga tavsiya qilinuvchi talablar quyidagilar: turistik xizmatlar xizmat ko‘rsatiladigan iste’molchilar xohishi va jismoniy imkoniyatlariga javob berish kerak; ijroning aniq va o‘z vaqtida bo‘lishi, iste’molchilarga ko‘rsatilayotgan turistik xizmatlar hajmi, muddati va xizmat ko‘rsatish shartlariga ko‘ra, yo‘llanma, chipta, kvitansiyada ko‘rsatilgan talablarga mos kelishi kerak; majmuiylik (komplekslilik) ko‘rsatiladigan turistik xizmatlar nafaqat asosiy xizmatlarda balki, qo‘shimcha xizmatlardan (maishiy, aloqa, savdo) foydalanish imkonini yaratish kerak; xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning odob-axloqiligi, xizmat ko‘rsatuvchi xodimlar axloq normalariga rioya etishi kerak, xodimlar iste’molchilarga nisbatan, muloyim xushmuomila bo‘lishlari kerak; qulaylik-turistik xizmatlar iste’molchilar uchun yaratilgan qulay sharoitlarda ko‘rsatilishi kerak, bino loyihalari qulay, ratsional jihozlangan bo‘lishi kerak; estetiklik-binolarning badiiy masalalari, turistik korxonaning hududi, tashkilot marshruti, bino inter’erlari jihozlanishi mos kelishi kerak, xodimlar tashqi ko‘rinishi va nutq madaniyati estetik talablariga to‘la mos kelishi kerak; davomiylilik ya’ni xizmat ko‘rsatish davomiyligi, turistik va ekskursion marshrutlar davomiyligi va murakkabligi, ishlatilayotgan transport vositalari va boshqa xizmat ko‘rsatish vositalari turistlar jismoniy va ruhiy imkoniyatlariga mos kelishi kerak. O‘zbekistonda turistik xizmatlarni loyihalashtirishda hujjatlarni ko‘rib chiqish tartibi mavjud. Shuningdek, turistik-ekskursion xizmat ko‘rsatish sohasida standartlashtirish ob’ektlari, standartlar kompleksining strukturasi va boshqa standartlarshtirish bo‘yicha hujjatlarning maqsadi va vazifasini belgilovchi standart bor. Menejerlar turistik xizmatlar uchun ishlab chiqiluvchi loyiha materiallari, korxona va turistik xizmat ko‘rsatish ob’ektlari (mehmonxonalar, turbaza, marshrutlar va boshqalar) davlat ekologik ekspertizasidan o‘tishi shart. Xizmatlar esa amaldagi qonunlar va normativ hujjatlardagi talablarga mos kelishi kerak. Turistik xizmatlarni loyihalashtirish turistik korxonalar tomonidan amalga oshirilishi mumkin yoki boshqa tashkilot tomonidan ham bajarilishi mumkin. Bu holda manfaati bo‘lgan korxona yoki tashkilot tashabbusi bilan shartnoma tuziladi. Xizmat ko‘rsatishni loyihalashtirishni asosi bu turistik xizmatlarninig qisqa bayonidir, ya’ni bozorni tadqiq etish natijasida aniqlangan, buyurtmachi bilan kelishilgan va ijro etuvchi imkoniyatlarini e’tiborga olgan talablar majmuasidir. Shu asosda, u quyidagi tartibda amalga oshiriladi: xizmatlar tavsifi normalarining belgilanishi; Turizm - bu doimiy yashash joyidan tashqarida bir yildan ko'p bo'lmagan muddatga dam olish yoki tadbirkorlik yoki boshqa maqsadlarda sayohat qilish yoki qolish yoki yashash joyida haq to'lanadigan faoliyatni amalga oshirish bilan bog'liq bo'lmagan faoliyati.
Turizmning asosiy mezonlari quyidagilardan iborat:
1. Odatiy yashash joyidan tashqarida joyni o'zgartirish. Turizm sayohatning bir turi bo'lib, odamlarning doimiy yashash joyidan tashqarida bo'lgan joylarda qolishlarini qamrab oladi.
2. Odamlarning ancha qisqa vaqt ichida harakatlanishi. Statistikaga ko'ra eng katta ulush hafta oxiri turizmi (2-3 kun), undan keyin kichik turistik sayohatlar (6-7 kun), kamroq ulushini 8-12 kunlik sayohatlar egallaydi.
3. Boshqa joyda qoling, shu bilan birga yashash joyi doimiy yoki uzoq muddatli yashash joyi bo'lmasligi kerak. U bilan bog'lanmaslik kerak mehnat faoliyati(ish haqi). Yana bir shart shundaki, sayohatchilar tashrif buyurgan joyda ketma-ket 12 oy yoki undan ko'proq vaqt turmasliklari kerak. Muayyan joyda bir yildan ortiq qoladigan yoki qolishni rejalashtirgan shaxs turizm nuqtai nazaridan doimiy rezident hisoblanadi va shuning uchun turist deb atash mumkin emas.
4. Odamlarning doimiy yashash joyidan turizm maqsadida boshqa hududga, mamlakatga ketishi.
5. Borgan joydagi manbadan mehnatga haq to'lash. Ushbu mezonning mohiyati shundaki, sayohatning asosiy maqsadi tashrif buyurilgan joyda manbadan to'lanadigan tadbirlarni amalga oshirish bo'lmasligi kerak. O'sha mamlakatdagi manbadan to'lanadigan ish uchun mamlakatga kirgan har qanday shaxs turist emas, balki migrant hisoblanadi.
Binobarin, turizm - bu odamlarning doimiy yoki uzoq muddatli yashash joyi bo'lmagan va ularning mehnat faoliyati bilan bog'liq bo'lmagan joylarga sayohati va bo'lishi bilan birga keladigan munosabatlar, aloqalar va hodisalar yig'indisidir.
Bundan tashqari, turizm turistik korxonalarning, shuningdek, boshqa tashkilotchilar va vositachilarning (masalan, transport kompaniyalari) turoperator va turistik agentlik faoliyatidir.
Boshqa faoliyat turlaridan farqli o‘laroq, turizm xizmatning o‘ziga xos turi emas, balki xizmatlar majmuasidir va uning faoliyati yakuniy foydalanuvchilarga qaratilgan.
Turizm statistikasi hujjatlari quyidagi tipik turistik mahsulotlarni sanab o'tadi:
biri). Turar joy xizmatlari: mehmonxonalar va boshqa joylashtirish vositalari xizmatlari; ikkinchi uy xizmatlari o'z hisobidan yoki bepul.
2). Umumiy ovqatlanish korxonalari xizmatlari.
3). Yo'lovchi tashish xizmatlari: temir yo'l transportida shaharlararo tashish; avtomobil transportida tashish; suv transportida tashish; havo orqali tashish; yo'lovchi tashish bilan bog'liq yordamchi xizmatlar; yo'lovchi tashish texnikasini lizingga berish; texnik xizmat va yo'lovchi tashish uskunalariga texnik xizmat ko'rsatish.
4). Xizmatlar sayyohlik agentliklari, turoperatorlar va gidlar: sayyohlik agentliklari xizmatlari; turoperator xizmatlari; Axborotni qo'llab-quvvatlash sayyohlar va gid xizmatlari.
besh). Madaniy xizmatlar: sahna san'ati; muzeylar faoliyati va madaniyat sohasidagi boshqa xizmatlar.
6). Dam olish va boshqa ko'ngilochar xizmatlar: sport faoliyati va havaskor sport xizmatlari; o'yin-kulgi va dam olish sohasidagi boshqa xizmatlar.
7). Turli turistik xizmatlar: moliyaviy xizmatlar va sug'urta; tovarlarni lizingga berish bo'yicha boshqa xizmatlar; boshqa turistik xizmatlar.
Dunyoda turizm bozorining ahamiyati doimiy ravishda oshib bormoqda, bu turizmning ma'lum bir mamlakat iqtisodiyotiga ta'siri kuchayishi bilan bog'liq. Muayyan mamlakat iqtisodiyotida turizm bir qator ishlarni amalga oshiradi muhim funktsiyalar:
turizm mamlakat uchun valyuta tushumlari manbai va aholi bandligini ta’minlash vositasidir;
· Turizm to‘lov balansiga va mamlakat yalpi milliy mahsulotiga qo‘shiladigan hissalarni kengaytiradi;
turizm iqtisodiyotni diversifikatsiya qilishga, turizm sohasiga xizmat qiluvchi ishlab chiqarishlarni yaratishga yordam beradi;
· turizm sohasida bandlik darajasi oshishi bilan aholi daromadlari oshib, xalq farovonligi darajasi oshib bormoqda.
Turizm bozorining rivojlanishi mamlakatning iqtisodiy infratuzilmasi va tinchlik jarayonlarining rivojlanishiga olib keladi. Shunday qilib, turizm bozorini alohida mamlakatlarning iqtisodiy munosabatlariga mos ravishda ko'rib chiqish kerak.
Primorye sanatoriy-madaniy majmuasi korxonalari uchun animatsiya dasturini asoslash va ishlab chiqish ("Sedanka" sanatoriysi misolida)
Psixologlarning ta'kidlashicha, shaharning bir hil va "tajovuzkor" maydonlari inson uchun alohida noqulaylik tug'diradi. Bular beton va shishadan yasalgan yalang'och devorlar, ko'r to'siqlar, monoton o'tish joylari va asfalt qoplamalar, bir xil elementlarning ustunligi ...
Mehmonxonada qo'shimcha va tegishli xizmatlarni ko'rsatishni tashkil etish
Xizmatlar mehmonxona biznesi asosiy, qo‘shimcha va bog‘liq turlarga bo‘linishi mumkin. Asosiy xizmatlar mehmonxonada joylashtirish bilan bog'liq. Qo'shimcha xizmatlar uch guruhga bo'linadi: Birinchi guruhga xizmatlar kiradi ...
Zamonaviy Rossiyada turizm industriyasining rivojlanish xususiyatlari
Turizm - bu mijoz pul evaziga taqdim etiladigan iqtisodiyot tarmog'idir turli xil xizmatlar. Shunday qilib, turizm iqtisodiyotning eng istiqbolli va jadal rivojlanayotgan tarmoqlaridan biri bo‘lgan xizmat ko‘rsatish sohasiga tegishli...
Turoperator tomonidan turistik mahsulotni yaratish xususiyatlari
Kompleks marketing kommunikatsiyalari savdo hajmini oshirish, TandemTour sayyohlik kompaniyasining samaradorligi va rentabelligini oshirish maqsadida talabni yaratish va sotishni rag'batlantirish vazifalarini bajarish uchun mo'ljallangan. (sm...
Sayohat agentligida mijozlarga xizmat ko'rsatish sifatini oshirish
Turistik faoliyat - bu odamlarning doimiy yashash joyidan dam olish maqsadida chiqib ketishining barcha shakllarini tashkil etish bilan bog'liq faoliyat ...
Savdo bozorini tahlil qilish asosida korxonaning sotish hajmini oshirish (OOO misolida " Sayohat kompaniyasi"Edem Tour")
Turizmda xizmat ko'rsatish turistik kompaniyaning turistik mahsulotni yaratish jarayoni va faoliyatining asosiy qismidir ...
Xizmat faoliyati inson ehtiyojlarini qondirish shakli sifatida
Turizm - bu shaxsning shaxsiy ehtiyojlarini qondirish uchun iste'mol qilinadigan ijtimoiy zarur xizmatlarni ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan zamonaviy magistral majmua. Turizm ijtimoiy yo'naltirilgan iqtisodiy faoliyat sohasidir...
Hozirgi holat Rossiyada turizm bozori
Turizm Xalqaro turizm akademiyasi (Monte-Karlo) tomonidan ta'riflanganidek ... 1.1 Turizm rasmiyatchiligining mohiyati
Lotin tilida "shakl" - belgilangan tartib. "Rasmiy" - belgilangan namunaga muvofiq tayyorlangan. "Rasmiylik" - qonun bilan belgilangan shart yoki har qanday muhim va mas'uliyatli ishni bajarishda zarur bo'lgan harakat. Yuzlar...
Turistik rasmiyatchiliklar
Xalqaro turizmning rivojlanishiga turli davlatlarning bojxona tizimlari sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Mamlakatning bojxona qonunchiligi ham rivojlanishni sekinlashtirishi mumkin xalqaro faoliyat va unga yordam bering ...
Chexiya Respublikasining turizm resurslari
Turistik resurslar - tabiiy, tarixiy, ijtimoiy-madaniy ob'ektlar, shu jumladan turistik ko'rgazma ob'ektlari, shuningdek, turistlarning ma'naviy ehtiyojlarini qondira oladigan boshqa ob'ektlar ...
Moliyaviy faoliyat turizm korxonasi
asos moliya tizimi korxonalar moliyasini tashkil qiladi. Korxona moliyasi to'plamdir iqtisodiy munosabatlar mablag'larni shakllantirish va ulardan foydalanish bilan bog'liq Pul va biznes daromadlari ...