Turizm: nazariya va amaliyot

II.2. Umumiy ovqatlanish korxonalari klassifikatsiyasi.
Xalqaro turizm va turistik xizmatlar 1920 -yillardan boshlab xalqaro tartibga solinadi. XX asr. 1937 yilda "xalqaro turizm" ta'rifi Millatlar Ligasi Kengashi tomonidan tavsiya etilgan. Bugungi kunda eng keng tarqalgani 1993 yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Statistika Komissiyasi tomonidan tuzilgan "xalqaro turizm" tushunchasidir.
1980 yil Manila jahon sayyohlik deklaratsiyasi. Turizm - bu davlatlar hayotining ijtimoiy, madaniy, ta'lim va iqtisodiy sohalariga va ularning xalqaro munosabatlariga bevosita ta'sir ko'rsatishi tufayli xalqlar hayotida muhim ahamiyatga ega bo'lgan faoliyat.
Xalqaro turizm - ma'lum bir mamlakatga vaqtincha tashrif buyuruvchilar chet el valyutasida to'lov bilan moddiy va madaniy ne'matlar, xizmatlar va tovarlarni iste'mol qilishning alohida turi. Aytishimiz mumkinki, bu mamlakat ichida amalga oshiriladigan tovarlar va xizmatlar eksporti.
Xalqaro turizm mamlakat tashqarisidagi sayohatlarni qamrab oladi, bu ma'lum rasmiyatchiliklarga (bojxona, valyuta, tibbiy nazorat) rioya qilish bilan bog'liq. Kirish va chiqish turizmini ajrating. Kirish turizmi - bu mamlakatda doimiy yashamaydigan shaxslarning mamlakat bo'ylab sayohati. Chiquvchi turizm - mamlakatda doimiy yashaydigan, lekin boshqa mamlakatga istalgan maqsadda ketgan odamlarning sayohati.
Turistik almashuvlar turli mamlakatlarning chegaralarini kesib o'tish, sayyohlarning xorijiy davlatlar hududida joylashuvi va harakati bilan chambarchas bog'liq va bu turizmning o'ziga va uning rivojlanishiga ta'sir qilmasligi mumkin emas.
Bugungi kunda xalqaro turizm bir xil darajada, hatto ba'zi mamlakatlarda ilgari boshqa tarmoqlar bilan raqobatlashib, eng yuqori natijalarni ko'rsatgan neft va avtomobilsozlik sanoatidan ham ustun turadi.
Dunyoda sayyohlik zonalarining taqsimoti nihoyatda notekis, bu birinchi navbatda mamlakatlar va mintaqalarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining turli darajalariga bog'liq.
Yuqori rivojlangan mamlakatlarda chiquvchi turizmning rivojlanishiga bevosita ta'sir ko'rsatadigan asosiy omillar iqtisodiy va ijtimoiy, birinchi navbatda, fuqarolarning shaxsiy daromadlarining (potentsial sayyohlarning) zarur ehtiyojlarini qondirish uchun zarur bo'lgan chegaralardan oshishi hisoblanadi.
Sayyohlik industriyasidagi ovqatlanish korxonalarini tasniflashda bir qator me’zonlardan foydalaniladi, ular orasida eng muhimlari quyidagilar:
1. Savdo ishlab chiqarish faoliyati xususiyati
2. Joylashgan o’rni
3. Xizmat ko’rsatiladigan mijozlar (mehmonlar) kontingenti
4. Maxsulot assortimenti (ixtisoslashuvi)
5. Sig’imi
6. Xizmat ko’rsatish shakli
7. Faoliyat yuritish vaqti
8. Xizmat ko’rsatish darajasi