Тупроқшунослик олий ў қ ув юртлариаро илмий-услубий бирлаш

га ва унда оқадиган сувнинг миқдорига қараб қувур диаметри танланади.
Бошлангич ва зовурлар группаси учун қувурларнинг ички диаметри танла­
нади, у 12-15 дан 20-25 см гача, коллектор учун 50 см гача бўлиши керак.
Зовурлар ишини кузатиш учун ҳар 150-250 м да бетон ёки асбоцемент
кувурлардан назорат кудуклар килинади. Бу кудуклар зовурдаги сувнинг
окишини назорат килиб туриш, шунингдек тўпланган оқава - лойкаларни
олиб ташлаш учун қурилади. Қудуқлар бетон плита устига қўйилади. Усти
қопқоқ билан ёпилади. Қудуқнинг т>'би унга кириб турган зовур қувуридан
30-45 см пастда туриш керак. Шу чуқурликка аста-секин чўкиб қолган
лойка окизинди вақт вақти билан чиқариб ташланади. Коллекторнинг туби
сув қабул қилгач. сув кўп тўлган вақтдаги сув сатхи белгисидан баланд
бўлиши керак. Бунинг иложи бўлмаса сувнинг кайтиб коллекторга тушиб
кетмаслиги учун қувурнинг оғзига зич букиладиган автоматик клапан
ўрнатилади. Ёпиқ зовурлар қуришни тезлаштириш учун траншея қазиш,
фильтрлаш учун шагал тўкиш, қувур ётқизиш, зовурни тупроқ билан
кўмиш каби ишларни механизациялашгириш керак. Зовурлар қувурлари
бутун айланаси ёки ярми айланаси бўйлаб сепилган фильтрловчи материал
билан кўмилади. Қувурлар ярми айланаси кўмилганда, устидан полиэти­
лен, толь ёки сувга чидамли қоғоз қопланади. Қувурларга лойка чўкиб

---

қолишдан саклаш учун фильтр материали сифатида қум, шағал чағир тош
ишлатилади.
Тик (вертикал) зовурлардан фойдаланганда ер ости суви чукур
бурғ-қудуқлар орқали чиқазиб олинади. Қудуқлар маълум сув тортадиган
насослар билан ускуналанган булади. Ерларни мелиорация килишда бу энг
фойдали усулдир.
Тик (вертикал) зовурлар усти қатламлари енгил ости қатлами асо­