Тупроқшунослик асослари

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
88 
гектарига камида 20 т. гўнг ѐки бошқа органик ўғитлар солиш керак бўлади. 
(И.С.Рабочев, А.И.Имомалиев, 1985). Қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришнинг 
илғорлари тупроқнинг унумдорлик омилларига комплекс тарзда таъсир 
кўрсатиб, қишлоқ хўжалик экинларидан юқори ва барқарор ҳосил олишга 
эришмоқдалар. Агроном мутахассисларнинг асосий диққат - эътибори ҳам 
тупроқнинг унумдорлигини ошириб, унинг экологик ҳолатини яхшилаб 
боришга қаратилмоғи зарур.
 

---

ТУПРОҚШУНОСЛИК АСОСЛАРИ
89 
 
 
Назорат саволлари 
1. Тупроқ коллоидларининг пайдо бўлиши, таркиби ва асосий хоссалари 
қандай? 
2. Тупроқ коллоидларининг солиштирма юзаси ва моддаларни ютиши 
деганда нимани тушунасиз? 
3. Ацидоидлар, базоидлар ва амфолитоидлар деб нимага айтилади? 
4. Коллиод мицелла, гранула, заррача деб нимага айтилади? 
5. Тупроқнинг сингдириш қобилияти деб нимага айтилади ва сингдириш 
жараѐнидаги қандай асосий қонуниятларни биласиз?
6. Тупроқнинг механик сингдириш қобилияти қайси кўрсатгичларга 
боғлиқ? 
7. Кимѐвий йўл билан тупроқда қайси катион ва анионлар 
сингдирилиши 
мумкин? 
8. Тупроқнинг сингдириш сиғими, алмашинувчи катионлар йиғиндиси, 
асослар 
билан 
тўйиниш 
даражаси 
деб 
нимага 
айтилади? 
9. Асосий тупроқ типларида алмашинувчи катионлар таркибини айтинг ва 
уларни яхшилаш тадбирлари қандай? 
10. Сингдирилиш активлигига кўра катионлар қандай жойлаштирилган 
ва катионлар активлиги нималарга боғлиқ?
11. Тупроқ кислоталилиги ва ишқорийликларининг келиб чиқиши ва 
турлари қандай? Уларни тартибга солиш усулларини кўрсатинг? 
12. Нитрификация бактериялари таъсирида тупроқ муҳити қандай 
ўзгариши мумкин? 
13. Тупроқнинг сингдириш комплексида кальций, магни катионлар 
бўлган 
ҳолда 
уларнинг 
муҳити 
қандай 
бўлади? 
14. Кислотали тупроқда физиологик жиҳатдан кислотали ѐки физиологик 
жиҳатдан ишқорий ўғит қўллаш тавсия этиладими? 

---