Tuproqning yerni ishlashga ta’sir etadigan texnologik xossalari va ishlov berish sifati. Reja: I. Kirish. II. Asosiy qism

Aylanuvchi (rotatsion) motiga ekin ekilgandan keyin hosil bo’lgan qatqaloqni buzish va tuproq yuzasini yumshatish uchun mo’ljallangan. Aylanuvchi motigada har bir diskining 16 tadan uzun o’tkir tishi bo’lib, 15-16 disk bitta o’qqa birlashtirilgan. Tishlar 1m² joyga 3-10 sm chuqurlikda 150 tagacha sanchilishi mumkin. Bunda qatqaloq yaxshi buziladi, o’simliklarga zarar yetmaydi va hosildorlik ortadi.

Tuproq unumdorligini oshirishga va ekinlardan doimo barqaror hosil yetishtirishga qaratilgan barcha agrotexnik tadbirlar orasida yerni ishlash muhim ahamiyatga ega bo’lib, yerni ishlashda yer qatlami ag’dariladi, aralashtiriladi, begona o’tlarning o’q ildizi qirqiladi, tuproq zichlanib tekislanadi, egat va jo’yak olinadi.

Yerni sifatli haydashda haydash usulini ham ahamiyati katta bo’lib, yer aylanma (shaklli) va taxta (zagon) larga bo’lib haydaladi. Lekin, xozirgi paytda faqat yerlarga ishlov berishni zagon usuli qo’llaniladi. Shuningdek, dehqonchilikda yerni yuza yumshatish, diskalash, kulьtivatsiyalash, boronalash, mola bostirish, motigalash, egat olish kabi agrotexnika tadbirlari ham ko’plab qo’llaniladi.

CHIZELLASH — tuproqqa ishlov berish usullaridan biri; tuproqni yumshatish, aralashtirish, begona oʻtlar ildizini yoʻqotish vazifasini bajaradi. Chizellash uchun tirkama va osma chizellar osma yoki tirkama boronalar bilan birga ishlatiladi. Tuprogʻi ogʻir, yaxobberish yoki shoʻr yuvishda haydalma qatlami zichlashib ketgan yerlarda 1—2-marta Chizellash oʻtkaziladi. Chunki boronalash tuproqni kutilgan darajada yumshatish va uqalantirishga imkon bermaydi. Chizellashni yetilgan tuproq chuqurligi (12—14 sm)da koʻllash lozim. Chizellashda ekishga qadar dalaga mineral oʻgʻitlar solinadigan boʻlsa, ish qurollari ish organlari orasi 25—30 sm qilib, ekish qatoriga nisbatan koʻndalang yoʻnalishda oʻrnatiladi. Chizellash, ayniqsa, kartoshka va b. ildizmevali ekinlarda yaxshi samara beradi, ularning hosiddorligi 15—20% ga oshadi.

Begona oʻtlar kup oʻsgan yerlarni Chizellashda yassi (yotiq) kesmali chizel qoʻllaniladi. Taroqlab yigʻilgan ildizpoyalar dala tashqarisiga chiqarilib, yoqib yuboriladi.