Tuprоqning issiqlik, havo va suv hossalari. Mavzu 06 Tuproqshunoslik va dehqonchilik fan

Ўсимлик ўзлаштира оладиган сувнинг шакли.

Ўсимлик Ўзлаштира оладиган
сувнинг шакллари
Капилляр сув
Гравитацион сув
Буғсимон сув

Сув хоссаси.

• Тупроқнинг сувга бўлган талабини ифодаловчи хусусиятларининг барчаси тупроқнинг сув хоссаларини ташкил этади.

• Тупроқнинг сув режими

унинг агрофизик ва сув хоссаларига боглиқ
бўлади. Тупроқнинг сув хоссаларига сув ўтказувчанлиги, сув кўтарши хусусияти, нам сиғими кабилар киради.

Тупроқнинг нам сиғими ва унинг турлари.

• Тупроқнинг- маълум миқдорда ўзига сув сингдириб ушлаб туриш қобилияти унинг нам сиғими дейилади. Тупроқнинг нам сиғими
• - максимал гигроскопик.
• - капилляр,
• - дала
• - тўлиқ нам сиғимларига бўлинади.

Тупроқнинг қайси нам сиғими мухим ахамиятга эга?

• Деҳқончилик нуқтаи назаридан капилляр, тўлиқ ва дала нам сиғимлари аҳамиятли ҳисобланади.
• - Капилляр нам сиғими деганда тупроқнинг капилляр ғовакликларида ушланиб турган сув миқдори тушунилади. Капилляр нам сиғими капилляр ғовакликлар ҳажмига ва шу капиллярларга намликни келиб туришига боғлиқ бўлади.
• - Ҳамма ғовакликларни сув билан тўлиши тўлиқ нам сиғими дейилади.
• - Гравитацион сув юқоридан қуйи қатламга оқиб кетгандан сўнг тупроқда ушланиб қолган сув миқдорига тупроқнинг максимал дала нам сиғими дейилади.

Турли хил тупроқларнинг дала нам сиғими ва сўлиш намлиги.

• 4- жадвал
• Суғориладиган ерлардаги тупроқ турларида дала нам сиғими ва

сўлиш намлиги, тупроқ вазнига нисбатан % (Рыжов С.Н. маълумоти)

	Тупроқ турлари	Нам сиғими	Сўлиш намлиги	Тупроқ турлари	Нам сиғими	Сўлиш намлиги
	Бўз тупроқларда			Ўтлоқи ва боткоқ тупроқларда
	Соз тупроқ	25	13	Соз тупроқ	27	14
	Оғир қумоқ тупроқ	22	10	Оғир қумоқ тупроқ	24	12
	Ўртача қумоқ тупроқ	19	8	Ўртача қумоқ тупроқ	21	9
	Енгил қумоқ тупроқ	16	6	Енгил қумоқ тупроқ	18	7
	Қумлоқ тупроқ	13	4	Қумлоқ тупроқ	15	5
	Қум тупроқ	10	2	Қум тупроқ	12	3