Tuproqlar geografiyasi

«3 X 4» Metodini о ‘tkazish tartibi
:
- talabalaming umumiy soniga qarab 3-5 kishidan iborat kichik 
guruhlarga ajratadi;
- 
0
‘qituvchi mashg'ulotning maqsadi va o‘tkazish tartibi bilan 
tanishtiradi va har xil kichik guruhga qog‘ozning yuqori qismiga 
mavzuning mazmunidan kelib chiqgan holda bosh g‘oya tushun- 
chasi yozilgan varaqlarni tarqatadi;
145

---

- o'qituvchi guruhlarni tarqatmalarga yozilgan tushunchaga 
nisbatan munosabatni faqat 3 ta so£z bilan ifodalashni aytadi va 
buning uchun aniq vaqt belgilaydi;
- ushbu vazifa soat millari bo‘yicha aylantiriladi va har gal 
yangi tushunchalar yozib boriladi;
- guruh a’zolari tarqatmadagi tushunchalar bilan tanishib yaxlit 
bir ta’rif keitirib chiqaradilar;
- har bir guruhning ta’riflarini guruh a’zolaridan biri taqdimot 
qiladi.
O'qituvchi mavzuning bosh g‘oyasiga berilgan ta’rifni izohlab, 
tahlil qilib ulami baholaydi.
“BLITS O‘YIN” metodi
Metodni о ‘tkazish bosqichlari:
0 ‘qituvchi: 0 ‘yinni o‘tkazish tartibi bilan tanishtiradi.
1. Talabalarga alohida - alohida tarqatma materiallar beradi va 
ulardan materialni sinchiklab o'rganishni talab etadi va berilgan ocn 
uchta harakatning ketma - ketligini belgilash kerakligini, belgilashda 
esa qog£ozdagi alohida ajratilgan bo‘limga raqamlar bilan belgilash 
kerakligini tushuntiradi. Vazifa yakka tartibda bajariladi.
2. Tartib raqamlari tarqatma materialdagi “Yakka baho” 
bo‘limiga belgilashni tushuntiradi va buning uchun 10 daqiqa vaqt 
beradi.
3. 0 ‘qituvchi talabalardan uch kishidan iborat kichik guruhlar 
tashkil etishlarini so‘raydi. Guruh a’zolari o‘z fikrlari bilan 
tanishtiradilar, o‘zaro tortishib, bahslashib bir-biriga ta’sir o ‘tkazib, 
o‘z fikrlariga ishontirib kelishgan holda bir qarorga kelib ularga 
tarqatilgan qog‘ozdagi “Guruh bahosi” bo‘limiga raqamlar bilan 
belgilab chiqadilar. Bu vazifa uchun 20 daqiqa vaqt beriladi.
4. Barcha kichik guruhlar o‘z ishlarini tugatgach harakatlar 
ketma-ketligini £T o ‘g‘ri javob” bo4limiga belgilashni so‘raydi.
5. Endi “To£g£ri javob” bo‘limida berilgan raqamlardan 
“Yakka baho” bo'limida berilgan raqamlarni (yoki aksincha), 
“Yakka xato” bo‘limiga chiqqan farkni yozishni so‘raydi. “Yakka 
baho” bo'limidagi sonlarni yuqoridan pastga qarab qo‘shib chiqib 
umumiysini hisoblash kerakligini uqtiradi.
146

---

6. Xuddi shu tartibda “To‘g‘ri javob” va “Guruh bahosi” 
o‘rtasidagi farq kattadan kichigini ayirish orqali bajariladi, 
chiqarilgan farqlar soni “Guruh xatosi” boiimiga yozib yuqoridan 
pastga qarab qo‘shiladi va umumiy son keltirib chiqariladi.
7. 0 ‘qituvchi yakka va guruh xatolarini to‘plangan umumiy 
sonlar bo‘yicha alohida-alohida sharxlab beradi.
Talaba:
Ma’lumotlami qabul qiladi.
1. Harakatlar ketma-ketligini 10 daqiqa ichida belgilab chiqadi.
2. Guruhlarga bo‘linadi va ishlab, o‘zaro tortishib fikrla- 
shadilar, bir-birlariga ta’sir o‘tkazib, “Guruh bahosi” boiimiga 
tartib raqamlarini qo‘yadilar.
3. “To‘g‘ri javob” boiimini to‘ldirib chiqadilar.
4. Yozib olgan “To‘g‘ri javob” bo‘limida berilgan raqamlardan 
“Yakka xato” bo‘limida berilgan raqamlami ayiradilar, “Yakka ba- 
ho” bo‘limidagi sonlarni yuqoridan pastga qarab qo‘shib chiqadilar.
5. Xuddi shu harakatni “Guruh bahosi” bo‘limi bilan bajaradilar.
6. Natijani o‘qituvchi tahlili orqali bilab oladilar.