Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

8-qayd 
etish 
moslamasi. 
Aniqlanadigan element (2) dan chiqib, botiq 
ko
ʻ
zgu(1)dan qaytadi va turli kanallarga 
tushadi. Keyin linzalar (3) va interferension 
yorug
ʻ
lik 
filtrlari 
(4) 
yordamida 
selenli 
fotoelement 
(b)larga 
yo
ʻ
naltiriladi. 
Bunda 
nurlanish oldindan ajratgich (5) yordamida 
modullantiriladi.
 

---

78 
fotometr ikkita blokdan iborat: birinchisida-fotometrning yondirish 
moslamasi va purkagich, yorug‘lik filtrlariga ega optik tizim, 
kuchaytirgichli va mikroampermetrli multiishqoriy fotoelementdan iborat 
asosiy qism, ikkinchisida esa-kompressor va to‘g‘rilagich joylashgan. 
Fotoelementning spektral sezgirlik sohasi - 360-850 nm. Alangali 
fotometriyada eritmadagi elementlar miqdori, odatda, kalibr egri chizig‘i 
yordamida aniqlanadi. 
Kalibr egri chizig‘ini tuzish uchun elementning konsentratsiyasi ortib 
boradigan andaza eritmalar seriyasi tayyorlanadi. Tarkib jihatdan andaza 
eritmalar aniqlanadigan eritmalarga yaqin bo‘lishi kerak. 
Masalan: tuproqdagi almashinuvchan kaliy ammoniy atsetat 
eritmasida aniqlanayotgan bo‘lsa, andoza eritmalar ham xuddi shunday 
konsentratsiyali eritma asosida tayyorlanishi kerak. 
Stakanga eng konsentrlangan andaza eritma quyiladi va unga 
asbobning so‘ruvchi naychasi (sifon) tushiriladi, diafragma teshikchasini 
kattalashtirish yo‘li bilan mikroampermetr milining 40-50 ga teng 
bo‘lishiga erishiladi. Keyin purkagichga distillangan suv yuborish yo‘li 
bilan dag‘al va aniq sozlash dastaklari yordamida mikroampermetr «0» ga 
keltiriladi. 
Andaza eritmalar alangali fotometr purkagichiga aniqlanadigan 
element konsentratsiyasining ortib borish tartibida birin-ketin kiritiladi va 
teskari tartibda takrorlanadi. 
Har bir andaza eritma uchun o‘rtacha qiymat hisoblanadi. Abssissalar 
o‘qiga aniqlanadigan element konsentratsiyasi (mkg/ml), ordinatalar o‘qiga 
esa mikroampermetrning ko‘rsatkichi qo‘yiladi. 
Kalibr egri chizig‘ini tuzishda shart-sharoitlar (andaza eritma tarkibi, 
asbobdagi havo bosimi, mikroampermetr sezgirlik dastagining holati, 
diafragmaning ochiqlik darajasi) yozib qo‘yiladi. 
Namunalar turkumini aniqlash oldidan alangali fotometrning 
ko‘rsatkichi andaza eritmalar yordamida tuzatiladi. Distillangan suv va 
reaktivlar tarkibida aniqlanadigan elementning yo‘qligi tekshirib 
boriladi.[6]