Тупроқларни экологик жиҳатдан баҳолаш ва тупроқ бонитировкаси



Download 63,5 Kb.
bet2/2
Sana09.03.2022
Hajmi63,5 Kb.
#487016
1   2
Bog'liq
TUPROQLARNI INSON HAYOTIDAGI ROLI

1-shakl.

  1. Mamlakat, respublika;

  2. Viloyat, o`lka, muxtor viloyat;

  3. Tuman;

  4. Xo`jalik yoki shirkatlar uyushmasi ,fermer xo`jaligi nomi;

  5. Tabiiy mintaqa;

  6. Asosiy tuproq tiplari, tipchalari, ayirmalari.

Qishloq xo`jalik ekinlari maydoni


(hisobga olingan yili, ga).
2-shakl.



Yer turi

Maydoni

I

II

III

1

Hamma haydaladigan yerlar






Lalmikor ekinlar maydoni






Sug`oriladigan






Quritiladigan




2

Hamma ko`p yillik ekinlar






Sug`oriladigan






Quritiladigan




3

Pichanzorlar






Oddiy






Sug`oriladigan






Quritiladigan




4

Yaylovlar






Oddiy






Sug`oriladigan






Quritiladigan







Hamma qishloq xo`jaligi ekinzorlari




Agrokimyoviy tavsif.


3-shakl.



Ернинг
ҳолати

Ўрганилган ер майдони, %.

Ҳаракатчан фосфор миқдори, майдонга нисбатан фоиз ҳисобида.х

Жуда паст

Паст

Ўрта-ча

Ба- ланд

Юқори

Жуда юқори


























x - harakatchan kaliyga ham shunday jadval tuziladi, zururiyat bo`lgan hollarda tuproq reaksiyasi ham eotiborga olinadi.


Xo`jalikka agroiqlimiy tavsif.


4-shakl.

  1. Yillik yog`in miqdori, mm;

  2. 10° dan yuqori bo`lgan haroratlar yig`indisi;

  3. Eng issiq oyning o`rtacha harorati;

  4. Eng sovuq oyning o`rtacha harorati;

  5. Xududning geografik kengligi (kontinentallik koeffitsiyentini hisoblash uchun).



Xo`jalikning tuproq qoplami.
5-shakl.



Tuproqning nomlanishi

Mexanik tarkibi

Yuvilgan-lik darajasi

Gumus muqdori, %.

Maydoni, ga.




Misol: Cug`oriladigan tipik bo`z tuproq, sho`rlan-magan

O`rta qumoq

Kuchsiz

2,28

1150,1

Xo`jalikdagi ekin turlari, yerning holati eng oxirgi yildagi hisob uchun bir gektar aniqlikda beriladi. Agrokimyoviy izlanishlar natijasiga ko`ra tuproqdagi fosfor va kaliy miqdori, tuproq reaksiyasi maolumotlari va o`rganilgan maydonga nisbatan foizlari beriladi.


Agroiqlimiy tavsif maxsus qo`llanmalar, to`plamlar maolumoti yoki o`sha maydondagi meteostansiyani kuzatuv natijalari asosida beriladi. Miqdoriy ko`rsatkichlar katta aniqlikda, yaoni o`ndan bir daraja aniqlikda beriladi.
Geografik kengliklar graduslarda maomuriy xaritalar asosida 1:4 mln. masshtabdagi xarita yordamida aniqlasa bo`ladi. Bu ish uchun 1:5 mln. masshtabdagi xaritalar yaroqsiz.
Tuproqlarning nomi tasnifdagi ro`yxat asosida beriladi, lekin mahalliy sharoitni hisobga olgan holda o`zgartirishlar kiritilishi ham mumkin.
Qolgan maolumotlar tuproqlarni xaritalash va ularga tuzatish kiritish ishlarida qanday bajarilsa o`shanday amalga oshiriladi. Yuqoridagi maolumotlar to`plangandan so`ng tuproqlarni ekologik jihatdan baholash quyidagicha o`tkaziladi.
Tuproq eqologik indeksi (TEI) quyidagi formula asosida hisoblanadi.
Q
V - bir metrli qatlam uchun o`rtacha hajm massa, g/sm3.
2 - bir metrli qatlam uchun maksimal hajm massa, g/sm3.
Vф - tuproqni foydali hajmi.
Q - tuproqni hisobga olinishi zarur bo`lgan qo`shimcha xossalari.
St°>10° + 10° dan yuqori bo`lgan o`rtacha yillik haroratlar yig`indisi.
NК - namlanish koeffitsiyenti.
NТ - namlanish koeffitsiyentiga to`g`rilagich.
КK - kontinentallik koeffitsiyenti.
А - yakuniy agrokimyoviy ko`rsatkich.
12,5 - tuproq-ekologik indeksini 100 birligiga keltirish uchun qo`shilgan koeffitsiyent.

SUG`ORILADIGAN MAYDONLAR UCHUN TUPROQ-EKOLOGIK INDEKSINI HISOBLASH


Maolumki hamma tuproqlar uchun 12,5 ko`paytiruvchi qabul qilingan. Afsuski deyarli hamma ko`rsatkichlar maxsus ishlangan jadvallardan olinadi, shu bois tuproq-ekologik indeksini hisoblash qator qiyinchiliklarga olib keladi.


Shunga qoramasdan bitta misol keltirishni maoqul ko`rdik. Misol uchun sug`oriladigan tuproqning tuproq ekologik indeksi Shishov L.L., Durmanov D.I. va boshqalarning ishlariga ko`ra quyidagicha hisoblanadi. Demak 12,5 doimiy ko`rsatkich.
2-V - maxsus jadvalga ko`ra 0,70.
n - esa 1,0.
Kuchsiz yuvilganligiga ko`ra koeffitsiyent - 0,86.
Kuchsiz sho`rtoblik uchun koeffitsiyent - 0,90.
Tuproq qalinligi uchun regional koeffitsiyent - 1,05.
Tuproqni yakuniy ko`rsatkichi:
12,5 . 0,70 . 1,0 . 0,86 . 0,90 . 1,05 = 7,11
Agrokimyoviy yakuniy ko`rsatkich - 1,04.
Sug`orish taosiridagi o`zgarish koeffitsiyenti og`ir mexanik tarkibli tuproqlar uchun - 0,93.
Yakuniy iqlimiy ko`rsatkich, yaoni 10° dan yuqori haroratlar yig`indisi 3050°.
Namlanish koeffitsiyenti uchun to`g`rilagich koeffitsiyenti 1,10 bo`lganda
bo`ladi, demak,

Ko`rinib turibdiki, bu usulni qo`llash, ayniqsa undan foydalanish qator qiyinchiliklarga olib keladi. Shu bois bu usul hozircha o`z o`rnini ishlab chiqarishda topgani yo`q bo`lib, takomillashtirishga muhtoj.

Adabiyot:




1. Abdullayev S.A.
2. G`ofurova L.A
3. Turapov I.T.
4. www.ziyonet.uz



Download 63,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish