114
1.Кузлари 1 мм ли элакчадан ўтказилган тупроқдан аналитик тарозида
3-15 г тортиб олиб чинни пиёлачага солинади. (Агар чириндиси кўп,
механиқавий таркиби лойли бўлса 3-5 г, чириндиси оз механиқавий
таркиби қумоқ бўлса 10-15 г олинади).
2.Тупроқ
устига NН
4
C1 (аммоний хлорид)нинг 1,0н эритмасидан (ёки
0,05 н НС1) тахминан 20-30 мл қуйилади ва шиша таёқча ёрдамида
яхшилаб
аралаштирилади ва тиндирилади.
3.Тупроқ устидаги эритма 500-700 мл ҳажмли конуссимон колбага
бурма фильтр орқали сузилади. Фильтрлашдан олдин чинни пиёлачадаги
эритмага яна 1 н NН
4
C1 эритмасидан 20-30 мл қўшиб яхшилаб
аралаштирилади ва бир оз тиндирилади, сўнгра тинган эритма эҳтиётлик
билан декантацияланади, бунда пиёлачадаги эриган тупроқ фильтрга
тушмаслиги керак.
4. Чинни пиёлачада қолган тупроқ устига яна 1 н NН
4
C1 эритмасидан
20-30 мл қўшиб, шиша таёқча билан яхшилаб аралаштириб тиндирилади ва
яна фильтрланади. Бу иш ўтаётган фильтрат кальцийдан холи бўлгунча ва
колбадаги сўримнинг ҳажми 300-400 мл га етгунча такрорланади.
5.Кальцийни тула сикиб чиқарилганлигини аниқлаш
учун пробиркани
воронканинг тагига қўйиб сўримдан 5 мл йиғиб олинади ва устига бир
томчи метилрот индикаторидан томизилади. Агар эритма кислотали бўлса
10 % NН
4
ОН эритмаси билан ранги сариқ тусга киргунча нейтралланади.
Агар гидроксидлар чўкмага тушса у ҳолда
пробиркага оксалат кислота
кристалидан 2-3 бўлак солиб қайнагунча қиздирилади.
Пробиркага 4 % ли (NH
4
)
2
C
2
O
4
эритмасидан бир неча томчи томизиб яна
қайнатилади. Бунда оқ чўкма СаC
2
O
4
ҳосил бўлса, бу тупроқдан
кальций
батамом ювилиб ёки сиқиб чиқарилмаганлигидан дарак беради.
6. Бундай ҳолда воронка тагига алоҳида колба қўйиб, тупроқни 1 н
NН
4
C1 ёки 0,05 н НС1 эритмаси билан ювиш давом эттирилади ва бир неча
минўтдан кейин Са ни аниқлаш учун намуна олинади.
115
Агар оқ кристал чўкма - СаC
2
O
4
ҳосил бўлмаса, сўримдан кўпроқ – 15-
20 мл олиб юқоридаги иш такрорланади ва шундан кейингина кальций
батамом сиқиб чиқарилганлиги ҳақида ҳулоса чиқарилади.Сифат
реакциялари бажарилган робиркалардаги
эритмалар кейинчалик калций
чўтирилаётган эритмага кушилади.
Шундан сунг йигилган фильтрат маълум хажмга етказилиб сув
ҳаммомида ёки электр плиткада ярим ҳажми қолгунча парлатилади. Қолган
сўрим 200 мл хажмли колбага ўтказилади. Тайёрланган
суримдан кальций
ва магний миқдорлари оғирлик усулида ёки перманганат ва трилон
усуллрида аниқланиши мумкин.
К е р а к л и ж и х о з л а р:элакча,чинни пиёла,шиша таёкча,конуссимон
колба, воронка,фильтр қоғози,пробирка.
К е р а к л и р е а к т и в л а р: NН
4
C1 нинг 1н эритмаси, 0,05 н НС1, 4 %
ли (NH
4
)
2
C
2
O
4
,
оксалат кислотаси кристали, 10 % ли ВаС1
2
.
Do'stlaringiz bilan baham: