Тупроқ физикаси

В 
мусбат қийматларга ўтади. 
Кундузи 
h
o 
ортиши билан 
В 
нинг қийматлари ҳам орта боради, тушдан 
кейин 
h
o 
нинг камайиши билан 
В 
нинг қийматлари ҳам камаяди. 
Ўзбекистоннинг шимолий ҳудудлари учун радиацион баланснинг йиллик 
қиймати 1885 МЖ/м
2
, жанубий ҳудудлари учун 2807, баланд тоғли ҳудудларда 
1424 МЖ/м
2
га яқин. 
Ўзбекистоннинг энг жанубий ҳудудлари ва совуқ ҳаво оқимлари 
кираолмайдиган жойлар учун
 В
йил бўйи мусбат бўлади. 
Ўзбекистоннинг 
энг 
шимолий 
ҳудудлари 
ва 
республикамиз 
ҳудудларининг катта қисмида қиш даврида баъзи йиллари 
В 
нинг қиймати – 
4,19 дан – 29,3 МЖ/м
2 
гача қийматларга эга бўлиши мумкин. Республикамизда 
радиацион баланснинг манфий қийматлардан мусбат қийматларгача ўртача 
март ойи бошларида ўтади. Мусбат қийматлардан манфий қийматларга октябр 
охирида ноябр бошларида ўтади. 
Қишлоқ хўжалик далаларининг радиацион балансини билиш Қуѐшнинг 
уфқдан турлича баландликларида, экинларни экишнинг турлича схемаларида ва 
ўсимлик ривожланишининг турлича фазаларида ўсимлик ва тупроқ ютган 
радиацияни аниқлаш имконини беради. 
Тупроқнинг ҳарорати ва намлиги, буғланиши ва бошқа катталикларни 
бошқаришда қўлланилган тадбирларни баҳолаш учун турлича турдаги 
ўсимликлар қопламларида қишлоқ хўжалик далаларининг радиацион баланси 
аниқланади. 
Ердаги горизонтал сиртга тўғри радиация 
S
,
сочилган радиация 
D
ва 
атмосферанинг узун тўлқинли учрашувчи нурланиши 
Е
a
лар тушади. Ер 
сиртидан эса атмосфера ва космик фазога қисқа тўлқин узунликли қайтган 
радиация