Tuman rejalshtirish tizimi asoslari

Amalga oshirish - reja va loyihalarni texnik, arxitekturaviy hamda ijtimoiy-iqtisodiy, moliyaviy, tashkiliy va h.k.larda hayotga tadbiq etishdir.

Shaharsozlik loyihalashning ko'p bosqichli iyerarxik tuzilish tizimi - bu umumiy va uzoq muddatli loyihalardan aniq va qisqa davrni qamrab olgan loyihalarga o'tishdir (1.3-rasm).
loyihalari borasida O'zbekistonda
olimlar
Tumanni rejalashtirish tuzilmalari va
va
shaharsoz-loyihachilar birga anchagina
ishlar
bajarishgan. «0'zbekiston hududida Regional
aholi joylashuvi tuzilmasi»,
tumanni
rejalashtirish
kompleks
«Toshkent aglomeratsiyasi
«0'zbekiston tuzilmasi*, tumanni
rejalashtirish kompleks tuzilmasi*, 2005-yilda
«ToshkentboshplanLITI»
loyihalangan •Toshkent viloyati
tomonidan tumanni
rejalashtirish sxemasi 2020-yilgacha» va boshqa
viloyatlar tumanni rejalashtirish tuzilmalari
tomonidan ko'pchilik ma'muriy tumanlarning loyihalari ishlab chiqilgan.
Shaharning rivojlanishi:
I-birinchi bosqich (5-7 yil); П-hisob muddati (25-30 yil): III—kelajakka taxmin; A-shahar rivojlanishining umumiy fazoviy modeli; B-jamoat markazining rivojlanishi.

AHOLI

Shaharlar rivojlanishini loyihalash asosida butun xalq xo'jaligining kelajak rivojlanish bosh tarxi yotadi. Shaharsozlik masalalari xalq xo'jaligining kundalik va kelajak rejalari bilan birgalikda hal etiladi. Barcha shaharsozlik loyihalarining asosiy masalalari - bu turli maqsadlarda foydalaniladigan shahar fondlariga bo'lgan ehtiyojni hisoblash (turar-joy, jamoat
binolari va b.) va
ularni shahar hududida joylashtirishdir. rivojlanishi loyihalari
Shaharlaming rivojlanishining
kelajakda uzoq
asosida xalq muddatga mo'ljallangan istiqbol rejasi
xo'jaligi yotadi.
Demografikllomillar
Demografiyada aholi — yer sharida yoki ma'lum bir hududda — qit'a, davlat, viloyat va h.k.da yashovchi odamlar (insoniyat) jamlanmasidir. Aholi haqidagi bilimlar sistemasi tushunchalar, kategoriyalar, qonunlar tizimiga ega. Aholini o'rganuvchi fanlarning predmeti bo'lib uning rivojlanishi hisoblanadi. Shaharlar va aholi joylashishi loyihalari uchun demografik jarayonlarning kelajakda qanday bo'lishi haqidagi kutilayotgan ma'lumotlar muhim omilla fandir.
XX asrda yer yuzida aholining o'sishi juda tezlashdi:
1950-y. 2527 mJn. kishi. 1960-y. 3060 mln. kishi. 1970-y. 3728 mln. kishi . 1980-y. 4417 mln. kishi.
1990-y. 5242 mln. kishi. 2000-y. 6119 mln. kishi. 2006-y. 6500 mln. kishi. 2008-y. 6707 mln. kishi.
2050-yilda 9200 mln. kishi bo'lishi kutilmoqda.Shunday qilib, yer yuzi aholisi birinchi milliardga 50 000 yil davomida yetgan bo'lsa, ikkinchi milliardga -130 yilda (1930-y); uchinclii m-lliardga 30 yilda (1960-y);
Yashash hududi va dam olish hududini joylashtirish uchun hududni kompleks shaharsozlik tahlili:
A - muhandis-geologik sharoitlar, sanitar- gigiycnik holat;
B - hududni mikroiqlimiy baholash; D -hududni arxitekluraviy landshaft baholash;
E - hududning qurilishga yaroqiiligi darajasini y.ikuniy baholash.