Trubalarning mahalliy va ishqalanish qarshiligini aniqlash

Ishning maqsadi: Nam havo va uning asosiy parametrlari, tug‘risida tushunchaga ega bo‘lish.

Mazmuni: Havoning nisbiy namligini va shudring nuqtasini laboratoriyada aniqlash.

Nam havo texnikada keng qo‘llaniladi. Jumladan sovutish, quritish, havoni konditsionerlash va boshqa issiqlik almashinuv apparatlarini hisoblashda havoning namligini bilish kerak bo‘ladi.

Bino xonalarida havoning namligi quyidagi sabablar asosida yuzaga keladi: tashqi muhitdagi havoning namligi, odam nafasi orqali bug‘lanish, maishiy sharoit tufayli binoda yuz beradigan namlik (ovqat pishirish, kir yuvish va shunga o‘xshashlar), ishlab chiqarishda texnologik jarayonlar borishida namlik chiqishi, tashqi to‘siqlar namligi. Atmosfera havosi tarkibida kislorod, azot, karbonat angidrid, inert gazlar bilan birgalikda suv bug‘lari ham bo‘ladi.

Havoning absolyut namligi deb, 1 m³ havodagi suv bug‘ining massaviy miqdoriga aytiladi va bilan belgilanib, g/m³ larda, ayrim hollarda kg/m³ larda o‘lchanadi.

Havoning barometrik bosimi quruq havo va aralashmadagi suv bug‘i portsial bosimlarining yig‘indisiga teng:

(1)

Suv bug‘ining portsial bosimi odatda taranglik deb yuritiladi, va «e» harfi bilan belgilanadi. U barometrik bosim bilan bir xil birliklarda o‘lchanadi.

Taranglik havo namligining tavsifnomasidir, chunki u barometrik bosimga proportsional ravishda o‘zgaradi.

Havoning o‘zgarmas harorati va bosimida namligi o‘zgaruvchan bo‘lsa, suv bug‘ining tarangligi oshishi yoki kamayishi mumkin. Taranglikning maksimal qiymati havoning suv bug‘i bilan maksimal to‘yinish darajasigacha chegaralangan. Bu holda haqiqiy «e» taranglikdan farqli ravishda u «Ye» - harfi bilan belgilanib suv bug‘ining maksimal tarangligi deyiladi.

Nam havodagi suv bug‘i partsial bosimining suv bug‘ining mazkur temperaturadagi to‘yinish bosimiga (ya’ni suv bug‘ining shu temperaturada bo‘lishi mumkin bo‘lgan maksimal portsial bosimiga) nisbati nisbiy namlik deb ataladi:

(2)

Amaliy hisoblarda qulay bo‘lishi uchun namlik ko‘pincha quyidagicha aniqlanadi:

(3)

SHunday qilib, nisbiy namlik havoning suv bug‘i bilan to‘yinish darajasini xarakterlaydi. Nisbiy namlikni o‘lchash uchun bir qancha usullar qo‘llaniladi, ular orasida psixrometrik usul ko‘p qo‘llaniladi.

Psixrometrning ish printsipi har xil temperatura sharotida turgan ikkita bir xil termometrlar ko‘rsatkichlari farqiga asoslangan.

1 – rasmda Avgust psixrometri ko‘rsatilgan. U ikki dona shisha termometr (1) dan tashkil topgan bo‘lib, montaj dokasi (2) ga o‘rnatilgan.

O’ng tomondagi termometrning rezervuari batist, g‘ilof (4) bilan o‘ralgan. G’ilofning oxiri toza suv bilan to‘ldirilgan balon (3) ning kosachasida joylashgan. Quruq va ho‘l termometrlarning ko‘rsatkichlari har xil bo‘ladi, chunki ikkinchisining rezervuari batist yuzasida suvning bug‘lanishi natijasida soviydi.O’lchovlar paytida termometr rezervuarining suyuqlikka tegmasligiga e’tibor berish kerak.

Tarangliklar qiymati va termometrlar ko‘rsatkichi quyidagi bog‘lanish orqali ifodalanadi.

e = E – A·B ( t_k – t_x) (4)

bu yerda, ye – haqiqiy taranglik, mm. sim. ustuni;

E – ho‘l termometr bo‘yicha to‘yinish temperaturasidagi maksimal

taranglik, mm, sim, ustuni;

V – barometrik bosim (quruq termometr ko‘rsatkichidagi harotda), mm, sim, ustuni;

t_k, t_x - quruq va ho‘l termometrlar ko‘rsatkichi;

A - psixrometrni shamollaydigan havo tezligiga bog‘liqlik koeffitsienti, uning qiymati 1 – jadvalda keltirilgan.