|
TURIN JARAYONI 2018
–2020 O’ZBEKISTON | 65
Kollej o'qituvchilari o'z o'quvchilarining fan olimpiadalari kabi turli musobaqalardagi ko'rsatkichlari uchun
rag’batlantirish uchun to'lanadigan ish haqi miqdorini (40 foizgacha) olishlari mumkin.
D.3. Sifat va sifatni ta
’minlash
D.3.1. Sifat va KHT mazmunini unga mosligi
Amaldagi kasb-hunar ta'limi standartlari kasb-hunar ta'limi muassasalari bitiruvchilarining vakolatlariga
bo'lgan talablarini va talablarini belgilaydi, ular kasb-hunar ta'limi dasturlari shaklini belgilaydi va kasb-
hunar kollejlarida fan mazmuni, o'quv rejasi, pedagogik jihatlari va baholashning rivojlanishi va
qo'llanilishining boshlang'ich nuqtasi bo'lib xizmat qiladi.
Vazirlar Mahkamasining qarori bilan tasdiqlangan o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi davlat ta'lim standarti
to'rt tarkibiy qismni o'z ichiga oladi: (1) o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi bazasi o'quv rejasi; (2) o'rta
maxsus, kasb-hunar ta'limi muassasalari bitiruvchilariga qo'yiladigan umumiy talablar; (3) ta'lim
sohalariga qo'yiladigan malaka talablari tarkibi; (4) kasblar, mutaxassisliklar va o'qitish yo'nalishlari milliy
tasnifini ishlab chiqishga qo'yiladigan talablar
152
.
KHT tizimidagi o'quv dasturi uchta asosiy qismdan iborat - umumta'lim fanlari, talabalar o'z mutaxassisligi
bo'yicha o'qigan kasbiy kurslar va tanlangan mutaxassisligidan qat'iy nazar barcha talabalar uchun
majburiy bo'lgan ishlab chiqarish amaliyoti.
Davlat ta'lim standartiga muvofiq, talab qilingan 4,470 soatlik dasturning 43,8 foizi umumiy ta'lim fanlariga,
23 foizi - kasbiy fanlarga, 29,2 foizi - o'quv va ishlab chiqarish amaliyotiga, qolgan 4 foizi - boshqa
fanlarga va sertifikatlashtirishga ajratilgan
153
.
Hozirgi amaliyot shundan iboratki, kasb-hunar kollejlari o'quv dasturlarini mahalliy ehtiyojlarga
moslashtirish huquqiga ega bo'lishidan qat'iy nazar, kasb-hunar ta'limi standartlari o'quv dasturlarini bir
xilligini ta'minlaydi.
Afsuski, amaldagi standartlar va ularning mazmuni, kasb-hunar ta'limi va o'qitish bo'yicha o'quv dasturlari,
shuningdek bitiruvchilarning malakasini baholashga qo'yiladigan talablar mehnat bozori ehtiyojlarini
qondirishda etarlicha samaradorlikni ko'rsatmadi.
Xalqaro ekspertlar tomonidan olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, barcha darajadagi ta'lim va kasb-
hunar ta'limi tizimining bitiruvchilari mehnat bozori talablariga javob bermaydigan va "shaxsiy mahorat" ga
ega bo'lmagan ko'nikmalarga ega. Ish beruvchilar etarli darajada o'qitilgan ishchilar etishmasligi va aloqa,
jamoada ishlash va yuqori darajadagi fikrlash qobiliyatlari kabi shaxsiy qobiliyatlarning etishmasligi haqida
xabar berishadi
154
.
Kasb-hunar kollejlari bitiruvchilarining bandlik darajasi va ularning bandligiga ta'sir qiluvchi asosiy omillar
3.C blokda keltirilgan.
2018 yilgacha berilgan majburiy va bepul kasb-hunar ta'limi mehnat bozorida yaxshi natijalarni bermadi.
2017 yilda kasb-hunar kollejlari bitiruvchilarining bandligi 54,2 foizni tashkil etdi. Ish bilan band bo'lganlar
orasida faqat 59% erkaklar va ayollarning 51% o'qish sohasi bilan bog'liq lavozimlarga ishga qabul qilindi
va ularning 60% ularning malakasi darajasidan pastroqqa ishga qabul qilindi.
155
KHT tizimida islhotlar boshlangunga qadar mavjud vaziyat shuni ko'rsatdiki, kasb-hunar kollejlari va ish
beruvchilar yuqoridagi muammolarni, shu jumladan malakalarni oshirish, o'quv dasturlarini
takomillashtirish va amaliy o'rganish kabi muammolarni hal qilish uchun etarli darajada hamkorlik
qilmaganlar. Printsipial jihatdan hamkorlik mavjud, ammo amalda kasb-hunar kollejlari va ish beruvchilar
o'rtasida samarali hamkorlikni yo
’lga qoyish talab darajasida bo’lmagan.
D.3.2.
Определение качества результатов обучения
1997 yilda qabul qilingan O'zbekiston Respublikasining "Ta'lim to'g'risida"gi qonunida ta'lim sifati bo
’yicha
me
’yor belgilanmagan. Yangi KHT da ta'lim muassasalari ishining o'ziga xos sifat standartlari va ularning
faoliyatini baholashning yangi mexanizmlari kerak.
152
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "O'rta va o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi davlat ta'lim standartlarini tasdiqlash
to'g'risida" 2017 yil 6 apreldagi 187-sonli qarori
153
O’sha joyda. Shuningdek qarang: "O'zbekiston Respublikasida o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi to'g'risidagi nizomni tasdiqlash
to'g'risida", 06.07.2012 yildagi 200-son.
154
UNESCO. O'zbekistondagi kasb-hunar ta'limi siyosatining sharhi. 2018 yil 17-18 dekabr, Toshkent sh.
155
OTB. 2018.
Ish beruvchilar so’rovnomasi. TA9256.
Do'stlaringiz bilan baham: |
