TURIN JARAYONI 2018 –2020 O’ZBEKISTON | 61 Universitetlarni tamomlagan talabalar ta'lim muassasalarida, shu jumladan kollej va litseylarda dars berish
huquqiga ega.
Shunday qilib, ta'lim muassasalarida, shu jumladan kollej va litseylarda o'qitish huquqini olish uchun siz
o'zingizning ixtisosingiz bo'yicha kamida kamida bakalavr darajasida oliy ma'lumotga ega bo'lishingiz
kerak. Magistr va doktorlik darajalariga ega o'qituvchilar ham bor.
Ta
’lim muassasasining ma’muriy shtati to’g’risidagi nizomda ham kamida 3 yil rahbar yoki fan doktori
sifatida ish stajiga ega bo'lishdan tashqari aytarli darajada maxsus talablar mavjud emas.
KHT o'qituvchilari ikki toifaga bo'linadi: faqat nazariyani o'rgatadigan o'qituvchilar va seminarlarda amaliy
mashg'ulotlar olib boradigan ishlab chiqarish ta
’lim ustalari.
Pedagog kadrlarga, oliy o'quv yurtlarini yoki kasb-hunar ta'limi muassasalarini tugatgandan so'ng,
quyidagi tartibda malaka toifasi (lavozimi) beriladi:
o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi darajasidagi o'qituvchilar uchun - o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi
ma
’lumotli o'qituvchi lavozimi;
bakalavr darajasiga ega professor-o'qituvchilar tarkibi - oliy ma'lumotli mutaxassis yoki o'qituvchi lavozimi;
magistr darajasiga ega bo'lgan mutaxassislar, shuningdek, ilmiy darajalar joriy etilishidan oldin olingan
oliy ma'lumotli o'qituvchilar - ikkinchi malaka toifasi yoki katta o'qituvchi lavozimi (ushbu malaka toifasiga
yoki lavozimiga ega bo'lgan o'qituvchilar besh yildan keyin keyingi attestatsiyaga jalb qilinadi).
Falsafa doktori(PhD) yoki fan doktori (DSc) unvoniga ega bo'lgan o'qituvchilar - eng yuqori malaka toifasi
yoki katta o'qituvchi lavozimi (ushbu malaka toifasiga yoki lavozimiga ega bo'lgan o'qituvchilar tarkibi)
sertifikatlashda qatnashmaydi)
142
.
O'qituvchilarni tanlash va ishga qabul qilish jarayoni qat'iy yoki etarli darajada keng qamrovli emas, chunki
u ko'pincha predmetlar bo'yicha bilimlar va o'qitish qobiliyatlarini baholashni, o'quv portfelini baholashni va
ma'lum miqdordagi amaliy tajribani o'z ichiga olmaydi.
O'qituvchini jalb qilish uchun kollej mahalliy Bandlik markazi va / yoki mahalliy gazetalarda reklama
joylashtiradi. Shundan so'ng, nomzodlarning ish staji, ma'lumoti va boshqa asosiy malakalari to'g'risidagi
ma'lumotlarga asosan tanlov o'tkaziladi.
Har bir kasb-hunar kollejida professor-o'qituvchilarni ishga qabul qilish yoki ajratishni boshqarish uchun
komissiya tuzish, shu jumladan skrininglar, suhbatlar va yakuniy qarorlar qabul qilish odatiy holdir.
Nopedagogik fanlardan oliy ma'lumotli o'qituvchilar kasb-hunar kollejlari va litseylarida dars berish uchun
malaka oshirish kurslarini o'tashlari shart. Ushbu malaka oshirish kurslari turli xil variantlarda taqdim
etiladi. Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi huzuridagi institut va ixtisoslashtirilgan oliy o'quv yurtlari
kunduzgi malaka oshirish kurslarini 16 haftagacha yoki 576 soatgacha davom ettiradi.
D.2.3. KHT o
’qituvchisini bandlik maqomi
2019/2020 o'quv yilining boshida kasb-hunar ta'limi tizimida ishlayotgan o'qituvchilar va ishlab chiqarish
ta'limi ustalarining umumiy sonidan 93 foizi oliy ma'lumotga ega.
O'qituvchilar tarkibining deyarli 90 foizi doimiy ish bilan ta'minlangan va 50 foizdan ortig'i ayollardir.
O'zbekistondagi kasb-hunar ta'limi muassasalarining professor-o'qituvchilar tarkibi nisbatan yoshdir - 50
foizdan ortig'i 45 yoshgacha bo'lgan yoshlar, o'rtacha ish staji 12 yil va umumiy ish staji 15 yil.
O'qituvchilarning deyarli 80 foizi o'zbek tilida dars beradi va atigi 3 foizi rus tilida dars beradi
143
.
KHT tizimida o'qituvchilarni ish bilan ta'minlash to'g'ridan-to'g'ri mahalliy boshqaruv organlari - hokimiyat
bilan o'zaro bog'liq bo'lib, ular hududni iqtisodiy rivojlantirish bo'yicha talabalar uchun qabul kvotasini
belgilab berishdi. Ushbu kvota har bir kollejning moliyaviy xarajatlarini, shu jumladan amaliy
mashg'ulotlarni o'tkazish xarajatlarini aniqlaydi.
Amaldagi qonunlarga muvofiq kasb-hunar kollejlari o'qituvchilarni ishga qabul qiladi va ishdan bo'shatadi.
Ba'zi texnik kasblarda
ishlab chiqarish ta’limi ustalari o'qituvchilik vazifalarini bajarib bo'lgach,
kompaniyalarda ishini davom ettiradilar.
142
Qarang: O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 13 maydagi 392-sonli "Maktabgacha, umumiy o'rta, o'rta
maxsus, kasb-hunar va maktabdan tashqari davlat ta'lim muassasalarining pedagog kadrlarini attestatsiyadan o'tkazish tartibi
to'g'risidagi nizomni tasdiqlash to'g'risida" gi 83-bandi.
143
World bank group. Uzbekistan Education Sector Analysis. Final Report, 2018.
