|
Qarorlarning bajarilish holati:
Milliy malaka tizimining zarur tarkibiy qismlarini, shu jumladan milliy
malaka doirasini, tarmoq malaka doirasini, milliy kasbiy standartlarni, ta'lim dasturlarini eng yaxshi xalqaro
amaliyotni hisobga olgan holda amalga oshirishni nazarda tutuvchi Prezident farmoni qabul qilindi.
2020 yil 15 mayda Milliy kvalifikatsiya ramkasi tasdiqlandi, kasbiy malaka bo'yicha tarmoq kengashlari
bosqichma-bosqich yaratilmoqda va milliy professional standartlarni ishlab chiqish boshlandi.
Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi tomonidan o'tkaziladigan kasb-hunar ta'limi hududlarda tashkil
etilgan kasb-hunarga o'qitish markazlarini o'z ichiga oladi. Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi 16
yoshdan 50 yoshgacha bo'lgan ishsiz fuqarolarga (o'rta maktab diplomini olmagan holda) ularga ish
qidirishda yordam berish uchun boshlang'ich kasb-hunar ta'limi beradi.
Tavsiyalar:
amaldagi normativ-huquqiy bazani qayta ko'rib chiqish va noformal ta'lim natijalarini tan olish
bo'yicha tegishli o'zgartirishlarni kiritish; kompetensiyalarga asoslangan modulli o'quv dasturlarini joriy
etish; o'quv dasturlarini ishlab chiqish uchun moslashuvchan, markazlashmagan tizimni joriy etish; milliy
malaka tizimining tarkibiy qismlaridan biri sifatida malakalarni mustaqil sertifikatlash tizimini joriy etish;
malaka oshirish kurslari tinglovchilarining motivatsiyasini oshirish.
TURIN JARAYONI 2018
–2020 O’ZBEKISTON | 57
D: Ichki samaradorlik va KHT tizimi faoliyati
D.1: Ta
’lim berish va o’qish muhiti
D.1.1. O
’qitish va kasbga o’rgatish metodikasi, jumladan ish o’rnida kasbga o’rgatish
Kasb-hunar maktablarida ta'limning hozirgi holati sinfda o'qitish asosida an'anaviy o'qitish shakli joriy
qilinganligi bilan tavsiflanadi.
Talabalar o'quv kurslariga ko'ra guruhlarga, o'qish yo'nalishlariga ko'ra esa bo'limlarga guruhlanadilar.
Akademik litseylarda guruhlarga kiruvchi talabalar soni 26 nafargacha, kasb-hunar kollejlarida 30
nafargacha miqdorida belgilangan.
Kasb-hunar kollejlarida kognitiv ko'nikmalar birinchi navbatda o'quv dasturining birinchi yilida o'qitiladi,
ikkinchi va uchinchi o'quv yillari asosan texnik mutaxassisliklarga va ish joyidagi amaliy mashg'ulotlarga
bag'ishlangan bo'lsa, akademik litseylarda uch yil davomida bilim qobiliyatlari rivojlanib bormoqda.
Talabalarni tayyorlash kasb-hunar ta'limi fan va ishlab chiqarish bilan o'zaro aloqasi asosida, kasb-hunar
kollejlari talabalari uchun ishlab chiqarish amaliyotini muntazam ravishda korxonalarda o'tash uchun
sharoit yaratish orqali amalga oshiriladi.
VET o'quv dasturi talabalarning amaliy ko'nikmalarni egallashlariga yordam beradigan ish tajribasini o'z
ichiga oladi, odatda o'qishning uchinchi yilida sodir bo'ladi. Ushbu amaliyotlarni tashkil etish uchun kasb-
hunar kollejlari turli ixtisosliklar bo'yicha etakchi mahalliy ish beruvchilar bilan aloqalarni o'rnatadilar.
Amaliy soatlarning umumiy hajmi 14,4% ni tashkil qiladi. Ish beruvchilar kasb-hunar kolleji bitiruvchilarini
texnik jihatdan, ham nazariy, ham amaliy jihatdan baholashda bevosita ishtirok etadilar.
Koreya Respublikasi Hukumati granti hisobiga tashkil etilgan kasb-hunarga o'qitish markazlarida ish
joylarida o'qitish metodikasiga alohida e'tibor berishadi. Ushbu Markazlarda mutaxassislarni tayyorlash va
qayta tayyorlash kurslarining davomiyligi 10 oygacha bo
’lib, shundan 6 oyi – auditoriya va yana 4 oyi –
ish
o’rnida kasbga tayyorlanadi.
Noformal ta'lim doirasida "Usta-shogird", ya'ni "o'qituvchi-talaba" degan ma'noni anglatuvchi amaliyot
O'zbekistonda joriy qilingan. O'qitish jarayonida o'qituvchi nafaqat nazariyadan foydalanadi, balki uni tarix
va amaliy mashg'ulotlar bilan birga olib boradi. Faoliyat natijasi bozorda juda ijobiy baholanishi mumkin,
buning uchun nafaqat o'qituvchi, balki talaba ham ish beruvchilardan yaxshi haq olishi mumkin.
D.1.2. Ta
’lim berish va o’qish muhiti
«9+3» sharoitidagi holat
129
Kasb-hunar kollejlarida o'quv jarayonini tashkil etish holati, qo'llaniladigan o'quv va me'yoriy hujjatlar,
shuningdek o'qitish davomiyligi kasblarning murakkabligi darajasiga mos kelmaydi.
Kasb-hunar kollejlariga mahalliy ish beruvchilarning ehtiyojlarini hisobga olgan holda o'quv ish rejasi
hajmining 10 foizigacha tuzatishlar kiritish uchun pedagogik erkinlik beriladi. Ushbu tuzatishlar faqat
maxsus fanlarning bir qismida (ya'ni umumiy yukning 23% ichida) amalga oshirilishi mumkin, barcha
o'quvchilar uchun majburiy bo'lgan umumiy ta'lim fanlari qismida (umumiy yukning 43,8% -4470 soat)
o'zgarishlarga yo'l qo'yilmaydi. ularning ixtisoslashuvidan.
Jahon bankining hisob-kitoblariga ko'ra, O'zbekistondagi kasb-hunar kollejlari binolarining umumiy
jismoniy holati qoniqarli, ammo kasb-hunar kollejlari uchun infratuzilma ehtiyojlari, shu jumladan
ustaxonalarni yangilash zarur. O'zbekistondagi ko'plab kasb-hunar kollejlarining ustaxona jihozlari
eskirgan va ko'pincha amaliy mashg'ulotlarga yaroqsiz
130
.
O'quv ustaxonalari dolzarbligini yo'qotdi va mashg'ulot yo'nalishiga mos kelmadi, zarur komponentlar va
ehtiyot qismlar bilan etarli darajada ta'minlanmadi. Kasb-hunar kollejlarini moddiy-texnika bilan
ta'minlashning o'rtacha darajasi atigi 56 foizni tashkil etadi va ularning 2,2 foizida (ya'ni, 31 kasb-hunar
kolleji) o'quv ustaxonalari etishmayapti. Ishlab chiqarish amaliyotini tashkil etish mehnat bozori talablariga
javob bermadi, bu esa olingan bilimlar sifatining pasayishiga va shunga muvofiq bitiruvchilarga talabning
129
2017 yilda islohotlar boshlanishidan oldin, 12 yillik majburiy ta'lim, shu jumladan 9 yillik umumiy o'rta ta'lim va 3 yillik o'rta maxsus
kasb-hunar ta'limi doirasida
130
Jahon banki. “O'zbekiston. Kasb-hunar ta'limi va o'qitish tizimi - Tezkor baholash ", 2017 y.
Do'stlaringiz bilan baham: |
