Трол ўзи аслида ким? Бундай саволлар кўпинча интернетдан фаол фойдаланиладиган, лекин ижтимоий тармоқлар, чатлар, форумлар ва бошқа эркин мулоқот жойларида кам ўтирадиган шахсларда юзага келиши мумкин

ИНТЕРНЕТДАГИ ТРОЛЛАР КИМЛАР?

• 
  2019
  

Трол ўзи аслида ким? Бундай саволлар кўпинча интернетдан фаол фойдаланиладиган, лекин ижтимоий тармоқлар, чатлар, форумлар ва бошқа эркин мулоқот жойларида кам ўтирадиган шахсларда юзага келиши мумкин. Аммо, мазкур жойларда кўп ўтирадиганлар тролар ким эканлигини жуда яхши биладилар. Таниб қолдилар.
Ёки билмайдиларми? Трол деб кўпинча ҳамсуҳбатларга ёқимсиз бўлган нарсаларни ёзадиган кишига айтилади. Ёки виртуал мулоқотда жанжаллашадиган, уришадиган, можаро чиқарадиган кишиларга масалан, ҳамманинг эътиборида туриш учун ҳар куни кимнидир ёмонлаб, адашганлигини фош қилиб, кофирга, фосиққа чиқариб турадиган кимсага айтилади. Интернет орқали мулоқотда кўпчилик арзимаган баҳона билан, кўпинча ҳеч қандай сабабсиз ҳам ҳақоратлар килишга мойил бўлади – ахир унинг тушунчасида ҳақорат қилинган киши барибир ҳеч нарса қила олмайди. Бу каби ҳар қандай ўзига ишончсиз, журъатсиз ёки махсус диний таълимга эга бўлмаган одамларни Интернетда ранжитиш учун фойдаланади (Масалан, ўзини диний олим қилиб кўрсатиб, ўз вазнига тўғри келмайдиган турли туман одамлар билан доим диний масалаларда бахс қўзғайвериб, гўёки ўзи олим қолганларни жоҳил деб кўрсатиш қабиҳ троллингнинг бир туридир). Тролнинг асосий мақсади омма олдида эътиборда туриш, яъни ўзини аҳамиятли қилиб кўрсатишда ғирром йўллардан фойдаланишдир.
Шундай қилиб, трол ўзи ким? Ким трол ҳисобланмайди?
Аслида, троллинг деб ҳаракатланаётган моторли қайиқдан балиқ овлаш усулига айтилган. Айнан моторли қайиқ, агар қайиқ эшкакли бўлса, бу "йўлка" деб номланади. Трол – скандинав халқ афсоналари қаҳрамони, яшил рангли баттол бир жонзот. Трол интернетда шу мавжудотга ўхшаб кетади – худди шундай баттол ва қабиҳ, унинг ҳаракатлари - троллинг - бу сўзнинг илк маъносига ўхшаб кетади. Фақат трол балиқ эмас, у ҳис-туйғуларни овлайди. Инсон ҳис-туйғуларини, кўпинча, салбий туйғуларни тармоқ бўйлаб янги жойлардан қидириб юради ва шу сабабли кўпинча «бан» қилинади. Йўқ жойдан ҳаммага ташланиб, кофирга, адашганга, ишидчи ва шу каби тоифаларга чиқариб жамоат ичида ҳам катта тафриқаларга сабаб бўлади.
Ҳамсуҳбатларини ўзининг салга ловуллаб кетиши сабабли ҳақорат қиладиган, тез ҳаяжонланадиган кишилар трол эмасдир. «Интернетда кимдир ноҳақ эканлиги сабабли» виртуал жангга ташланадиган ғоявий-мафкуравий рақиблар ҳам трол ҳисобланмайди. Уларни троларнинг потенциал қурбонлари деб атасак тўғрироқ бўлади. Худди шу тарзда, ҳар қандай бўлмағур нарсаларни ёзадиган ноадекват ёки маст одам ҳам трол саналмайди. «Ҳаммангиз эшаксизлар!!!» деб ёзиш учун гуруҳга бош суқиб кетадиган ўзига ишончсиз, журъатсиз ўқувчи ҳам трол эмас, у оддийгина беодоб боладир. Жаҳлингизга тегаётган одамлар ҳам трол эмас. Чунки улар троллик қилмайди. Масалан, “Реал” футбол клуби мухлислари “Барса” футбол клуби камчиликлари, ғирромликларини ҳаққоний ёзса трол бўлмайди (ҳазил-ҳузул постлар бўлса агар). Хўш, ундай бўлса трол ўзи ким ва троллинг нима?